Foydali vaqt (OC) ni aniqlash ancha mushkul, chunki reobaza miqdori oz-ozdan
o ‘zgarib turadi. Bu o ‘zgarishlar sokinlikda membrananing funksional holatdagi
o'zgarishlam i aks ettiradi. Shuning uchun L. Lapik boshqa shartii kattalikni taklif
etdi va uni
xronaksiya
deb atadi. X ronaksiya - qo‘zg‘aluvchan to ‘qimaga ikki
reobaza tok kuchi bilan ta ’sir etib turganda, uni qo‘zg‘atish uchun zarur b o ‘lgan
qisqa vaqtdir(O D ). Xronaksiyani aniqlash usuli-xronaksimmetriya deb ataladi. Bu
usul faqatgina tadqiqotlardagina em as, balki klinik
am aliyotda ham muhim
ahamiyatga ega. Umuman olganda, xronaksimmetriyadan insonlaming nerv-muskul
tizimiga ftinksional baho berishda unumli foydalaniladi. Ulardagi organ ik o‘zgarishlar
mushak va nerv to‘qimalarda xronaksiya kattaligining oshishi bilan kechadi, bu o ‘z
navbatida katta diagnostik ahamiyati bilan ham xarakterlidir.
Ta*sir ku ch in in g ortib borish tikligi.
Nerv yoki muskul ta ’sirlanishining
bo‘sag‘a m iqdori stimulning qancha vaqt ta’sir etishigagina emas,
balki stimul
kuchining ortib borish tikligiga ham bog'liq. T a’sir bo‘sag‘asi to ‘g ‘ri burchak
shaklidagi tok zarblaridan engkam mîqdordaboMadi, bunday tok zarblari kuchining
maksimal darajasi tez ortib borishi bilan farqlanadi. To‘g‘ri burchak shaklidagi tok
zarblari o ‘m iga chiziq yoki eksponensial ravishda ortib boruvchi stimullar tatbiq
etilsa, b o ‘sag‘alar kattaroq b o ‘lib chiqadi, tok kuchi qancha sekin ortib borsa,
bo‘sag‘alar shuncha ko‘proq oshib boradi.
Tokning ortib borish tikligi bir qadar minima! miqdordan pastroq kamayganda
tok qaysi oxirgi
kuchigacha oshirilm asin, harakat potensiali mutlaqo paydo
b o ‘lmaydi. Buning sababi shuki, ta ’sir kuchi orttirilgan vaqtda to ‘qimada faol
o ‘z g a ris h la r r o ‘y
b erib u lg u rad i, bu o ‘zgarishlar esa b o ‘sa g ‘ani oshirib,
qo‘zg ‘alishning kelib chiqishiga to 'sq in lik qiladi.
20
Qo‘zg‘aluvchan to‘qimaning sekin ortib boruvchi ta’sirga shunday moslashish
hodisasi
Dostları ilə paylaş: