Bir Ranv b o ‘g ‘ilmadan ikkinchi Ranv b o ‘g‘ilmagaharakat potensiali «sakrab»
o ‘tishi uchun har bir b o ‘g ‘ilmada harakat potensialining amplitudasi q o ‘shn¡
bo‘g ‘ilmani q o ‘zg‘atish uchun zarur minimal miqdordan 5-6 baravar ortiq b o ‘lishi
shart. Harakat potensiali am plitudasining b o ‘sag‘aga bunday munosabati harakat
potensialining ishonchli o ‘tkazilish omili deb ataladi. Buni Tasaki ko‘rsatib berganligi
uchun Tasaki omili deb ham ataladi.
Tinchlik holatida barcha Ranv b o ‘g ‘ilmalarida membrananing tashqi yuzasi
musbat zaryadli boMadi, q o ‘shni Ranv b o ‘g‘ilmalari o‘rtasida potensiallar farqi
kuzatilmaydi. Q o‘zg‘alish paytida A b o ‘g ‘ilma membranasining yuzasi qo‘shni B
b o ‘g ‘ilma membranasining yuzasiga nisbatan manfiy elektr zaryadli b o ‘lib qoladi.
Shuningnatijasida elektr toki vujudga kelib, tolaatrofidagi to‘qimalararo suyuqlik,
membrana va aksoplazmaorqali yuradi va B bo‘gMlmani qo‘zg‘atib, membrananing
qayta zaryadlanishiga sabab bo‘ladi. A b o ‘g‘ilmada esa qo‘zg‘alish davom etadi
vabu bo‘g ‘ilma vaqtincha mutlaq refrakter holatda boMadi. Shu sababli B bo‘g ‘ilma
faqat navbatdagi C bo‘g ‘i!mani q o ‘zg‘alish holatiga keltira oladi va hokazo.
Q o‘zg‘alishning mielinli tolalardan sakrab-sakrab o‘tkazilishida ikkita afzallik
bor. Birinchidan, bu o'tkazilish energiya sarfi nuqtayi nazaridan tejamli, chunki
faqat membrana yuzasining 1
%
ini tashkil qiluvchi Ranv bo‘g ‘ilmalari qo‘zg‘a!adi.
Ikkinchidan, q o ‘zg‘alishning o ‘tish tezligi mielinsiz tolalardagiga nisbatan ancha
yuqori. Shu sababdan mielinli tolalar nerv tizimining muhim faoliyatlarini aniq va
tez boshqarilib turishini ta ’minlovchi qismlarida ko‘p boMadi.
Dostları ilə paylaş: