ECH T). Q o n n in g sh a k lli elem entlari plazm ada muallaq - aralashm aholatida boMadi.
E ritro tsitla rn in g p la z m a d a g i m uallaq h o lati
uning yuzasi g id ro fillig i, ham da
eritro tsitlar ( b a r c h a sh a k lli elem en tlar k ab i) m anfiy zaryadga ega ekanligi tufayli
u lam in g b ir-b irid a n « q o c h is h i» xossasi bilan b o g ‘liqdir. A gar shaklli elem entlar
m anfiy za ry ad i p a s a y sa , u la m in g e le k tro sta tik bir-biridan «qochishi» kam ayadi.
B unday h o la t e r itro ts itla r y u zasig a fibrinogen, ä
- globulin, p araproteinlar kabi
m usbat z a ry a d li o q s illa m i adsorbsiyalanishi natijasida kelib chiqishi m um kin.
B unday eritro tsitla r b ir-b irin in g ustigataxlanib «tangachalar ustuni» ni hosil qilishi
mumkin. H osil b o i g a n «tangachalar ustuni» kapillarlarga tiqilib to ‘qim a va a ’zolarda
qon aylanishini b u z ish i m u m k in .
A gar p ro b irk a g a qon olib, u ningiv ish ig a qarshi m odda qo‘s h ib q o ‘yilsa, m a’lum
vaqt o ‘tg a n d a n s o ‘n g qo n ik k i qism ga b o 'lin ib qolganligini k o ‘rish m um kin:
y u q o rid a g i s u y u q q is m i p la z m a v a p a s tk i q ism i shaklli e le m e n tla r, asosan
e ritro ts itla rd a n ib o ra t.
S h u n g a a s o sla n ib , c h o ‘kish tezlig in i an iq lash orqali
plazm adagi eritro tsitla rn in g aralashm a holati turg'unligini o ‘rganish ta k lif qilingan.
E C H T y o sh g a v a jin s g a b o g ‘liq. C h aqaloqlarda ECH T 1-2 m m /s, 1 yoshdan
katta bolalarda v a erkaklarda 6 - 1 2 mm/s, ayollarda &~15 mm/s, qarilarda 15 -2 0 mm/
s ga teng. E C H T k attalig ig a e n g ta’sir qiluvchi om il bu fibrinogenning qondagi
m iqdoridir; agar uning m iqdori 4 g/1 dan k o ‘paysa ECH T ortadi. H om ilador ayollarda
E C H T ning o rtish i h a m qondagi fibrinogen m iqdorining k o ‘payishi bilan b o g ‘liq.
E C H T ning o rtish i y a llig ‘lanish, yuqum li v a
onkologik kasalliklarda, shuningdek,
qonda e ritro tsitla r m iq d o ri k eskin kam ayganda (anem iya) kuzatiladi.
ECH T eritrotsitlarganisbatan plazma xossalariga ko‘proqbog‘liq. ECH Tkattaligi
m e’yorda b o ‘lgan erk a k eritrotslti hom ilador ayol plazm asiga q o ‘shib q o ‘yilsa, u
ham xuddi h o m ilad o r ayol eritrotsitlaridek te z cho‘kadi.
Q o n n in g s h a k lli e le m e n tla ri. Qonning barcha shaklli elementlari -e ritro tsitla r,
leykotsitlar va tro m b o tsitla r suyak k o ‘m igida um um iy polipotent yoki plyuripotent,
stvol (o ‘zak) h u ja y ra d an hosil boMadi.
Suyak k o ‘m igida qon hosil qiluvchi hujayralar fibroblast va endotelial hujayralar
bilan o ‘ralgan h o ld a g ‘uj b o ‘lib joylashgan. Y etilgan qon hujayralari fibroblast va
endoteliylar o ra sid a n y o ‘l topib sinuslarga, u yerdan esa venoz qon-tom trlarga
tushadi.
Qon shaklli elem entlarining barchasi um um iy b ir hujayradan hosil b o ‘lganligiga
qaram asd an , h a r x il h u su siy v az ifala m i o ‘taydi, lekin o ‘tm ish d o sh i y a g o n a
b o 'lg an lig i sa b a b li, u la m in g barchasi uchun um um iy b o ‘lgan
v azifalam i ham
bajaradi. Bu v az ifala rg a ham m alarining h a r xil m oddalam i tashishi, him oya va
boshqaruvchi v az ifala m i bajarishi kiritiladi.
Dostları ilə paylaş: