O. T. Husanov konstitutsiyaviy

2-§. O'zbekiston va Qoraqalpog4iston qonunlarining munosabati
0 ‘zbekiston va Qoraqalpog‘iston Respublikalari huquqiy holati, bir-biri 
bilan munosabati asoslari Konstitutsiyaviy darajada tartibga solingan. Bu
201

---

munosabatlarda 0 ‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlarining 
Qoraqalpog‘istonda amal qilishi tartibi alohida ahamiyatga ega.
Konstitutsiyaning 15-moddasida: « 0 ‘zbekiston Respublikasida 0 ‘zbekiston 
Respublikasining Konstitutsiyasi va qonunlarining ustunligi so‘zsiz tan olinadi», - deb 
belgilangan qoida Qoraqalpog‘istonga ham taalluqlidir. Chunki Konstitutsiyaning 
68-moddasida: 
« 0 ‘zbekiston Respublikasi viloyatlar, 
tumanlar, shaharlar, 
shaharchalar, qishloqlar, ovullar, shuningdek Qoraqalpog‘iston Respublikasidan 
iborat», - degan qoida Qoraqalpog‘iston o‘z hududi bilan 0 ‘zbekistonning 
tarkibiy qismi ekanligini ko‘rsatadi.
Demak, shunday ekan, 0 ‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va 
qonunlari Qoraqalpog‘istonda ham ustuvor ekanligi, bajarilishi majburiy ekanligi 
qonuniydir.
Bu bajarilishi jihatdan 0 ‘zbekiston Konstitutsiyasi va qonunlarining 
Qoraqalpog‘istonda ustunligini ko‘rsatsa, bu holat 0 ‘zbekiston va Qoraqalpog'iston 
konstitutsiyalari va qonunlari munosabatida Qoraqalpog'iston Konstitutsiyasi va 
qonunlari 0 ‘zbekiston Konstitutsiyasi va qonunlariga zid bolmasligi qoidasining 
belgilanishida ham ko‘rinadi.
0 ‘zbekiston Konstitutsiyasining 16-moddasidagi: «Birorta ham qonun yoki 
boshqa normativ-huquqiy hujjat Konstitutsiya normalari va qoidalariga zid kelishi 
mumkin emas», - degan qoida 0 ‘zbekistonda, shu jumladan, Qoraqalpog‘istonda 
qabul qilinadigan har qanday normativ-huquqiy hujjatlarning 0 ‘zbekiston 
Konstitutsiyasiga mos kelishi, unga zid bo‘lmasligini nazarda tutadi.
Bu masala 0 ‘zbekiston Konstitutsiyasining 71-moddasida: «Qoraqalpog‘iston 
Respublikasining Konstitutsiyasi 0 ‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga zid 
bo‘lishi mumkin emas», 72-moddasida esa: « 0 ‘zbekiston Respublikasi qonunlari 
Qoraqalpog‘iston Respublikasi hududida ham majburiydir», - degan qoidalar 
asosida hal qilingan.
0 ‘zbekiston Konstitutsiyasi va qonunlarining Qoraqalpog‘istonda ustunligi, 
so‘zsiz bajarilishi, Qoraqalpogliston Konstitutsiyasi va qonunlari 0 ‘zbekiston 
Konstitutsiyasi va qonunlariga zid bo‘lmasligi Qoraqalpog‘iston Respublikasining 
Konstitutsiyasida ham mustahkamlab qo‘yilgan. Qoraqalpog‘iston Respublikasi 
Konstitutsiyasining 15-moddasida Qoraqalpog‘iston Respublikasida 0 ‘zbekiston 
Konstitutsiyasi va qonunlarining so‘zsiz tan olinishi alohida belgilab qo‘yilgan.
Yana shunga e’tibor berish kerakki, ayrim masalalarda Qoraqalpog‘istonda 
m axsus Qoraqalpog‘iston Respublikasi qonuni qabul qilinmasdan, masala 
0 ‘zbekiston qonuni bilan tartibga solinaveradi. M asalan, Qoraqalpog‘iston 
Respublikasi Konstitutsiyasining 21-moddasida fuqarolikka ega bo‘lish va 
uni yo‘qotish asoslari hamda tartibi 0 ‘zbekiston Respublikasining fuqaroligi 
to‘g ‘risidagi qonun bilan belgilanishi ko‘rsatilgan.
Demak, 0 ‘zbekistonning ayrim qonunlari Qoraqalpog‘istonda to‘g ‘ridan- 
to‘g ‘ri amal qiladi. Shu masala bo‘yicha Qoraqalpog'iston o‘zining qonunini 
qabul qilishiga hojat yo‘q.
202

---

Ayrim masalalar esa, Qoraqalpog‘istonning o‘z qonuni bilan tartibga 
solinadi. Masalan, «Mahalliy davlat hokimiyati to‘g ‘risida»gi Qoraqalpog‘iston 
Qonuni mavjud, lekin bu qonun 0 ‘zbekistonning shunday qonuniga zid emas.
0 ‘zbekiston 
va 
Qoraqalpog‘iston 
Respublikasining 
Konstitutsiyasi 
va qonunlari munosabatini to‘g ‘ri ta’minlashda 0 ‘zbekiston Respublikasi 
Konstitutsiyaviy sudi muhim rol o‘ynaydi. Konstitutsiyaviy sudning vazifalarini 
belgilovchi Konstitutsiyaning 109-moddasi 2-bandida: «Konstitutsiyaviy sud 
Qoraqalpog‘iston Respublikasi Konstitutsiyasi, Qoraqalpog‘iston Respublikasi 
qonunlari 0 ‘zbekiston Respublikasining qonunlariga muvofiqligi to‘g ‘risida 
xulosa beradi», - deb qayd qilingan.