O’ z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L i y V a o’ r t a m a X s u s t a ‘ L i m V a z I r L i g I

1-jadval
2-jadval
Davrlar Odamlarning kashfiyotlari
Paleolit
Ilk bosqichi
O’rta bosqichi
So’nggi bosqichi
Mezolit
Neolit
Eneolit
Bronza
Toshdan uchi o’tkir qirrali, tuxumsimon qurollar, daraxt shoxlaridan tayoq va so’yil kabi qurollar yasaldi. Termachilik, ovchilik. Olovdan foydalanishning o’zlashtirilishi. Chaqmoq toshdan qo’l chopqichi, pichoq, teshuvchi bigizlar yasaldi. Urug’ jamoasi (matriarxat) shakllandi, chayla va erto’lalar qurildi. Arralovchi, shiluvchi, teshuvchi tosh qurollari, igna, nayza uchlari, qarmoq yasaldi. Baliq ovlash o’zlashtirildi.
Haykaltaroshlik, tasviriy san’at, suyak taqinchoqlar yasash vujudga keldi.
O’q-yoy (kamon), irg’ituvchi nayza qurollari yasaldi. Yakka ovchilik, daydi hayot yuzaga keldi. Mollarni qo’lga o’rgatila boshlandi, boshoqli o’simliklarni o’stirish o’rganildi.
Qoyatosh suratlari paydo bo’ldi. Tosh bolta, pona, iskana, motiga (ketmon-techa), tosh moslamali suyak o’roq, don yanchgich, sopol idishlar yasaldi. Dehqonchilik, chorvachilik, hunarmandchilik vujudga keldi. Suvda suzish moslamalari yasaldi. Uy-joy qurilishi va o’troqlashuv boshlandi. Ip yigiruvchi urchuq, to’quv dastgohlari vujudga keldi. Jun va o’simlik tolasidan kiyimlar tikildi. Ishlab chiqarish xo’jaligi shakllandi. Mis kashf etildi, misdan bolta, o’roq, nayza uchlari, xanjar qurollari, taqinchoq va bezak buyumlari yasaldi. Patriarxatga o’tildi. Bronza ixtiro qilindi. Metaldan bolta, o’roq, ketmon, tesha, nayza, pichoq, qilich, xanjar, zargarlik buyumlari yasaldi. Omoch, g’ildirak, arava yasaldi. Ustaxonalar paydo bo’ldi. Hayvonlardan transport sifatida foydalanish o’zlashtirildi.
Yorg’uchoq, o’g’ur, charx-urchuq yasaldi. Chorvachilik dehqonchilikdan ajralib chiqdi. O’troq dehqonchilik, sug’orma dehqonchilik, savdo aloqalari vujudga keldi. Shaharlar paydo bo’ldi. Turli ijtimoiy tabaqalar, mulkiy tengsizlik vujudga keldi. Shahar davlatlari shakllandi.


Sinov savollari
1. Vatanimiz hududida ibtidoiy odamlar manzilgohlarini topib o’rgangan olimlardan kimlarni bilasiz?
2. Ibtidoiy odamlar hayotiga oid qanday asarlarni bilasiz?
3. Ibtidoiy jamiyat qanday davrlarga bo’linadi va nima uchun?
4. Paleolit davriga doir odamlar manzilgohlari qaerlarda va kimlar tomonidan topib o’rganilgan?
5. Paleolit davrida odamlar nimalarni kashf etishgan?
6. Urug’chilik jamoasi qaysi davrda shakllandi, uning bosqichlarini bilasizmi?
7. O’q-yoy qachon kashf etildi, uning inson hayotidagi ahamiyati nimada?
8. Mezolit davriga oid odamlar manzilgohlari qaerlarda, kimlar tomonidan topib o’rganilgan?
9. Neolit davri manzilgohlarini sanang, ularni topib o’rgangan olimlar kimlar?
10. Neolit davrida odamlar nimalarni kashf etishgan?
11. Ishlab chiqarish xo’jaligi nima, u qachon shakllandi?
12. Dehqonchilik, chorvachilik, hunarmandchilik qachon vujudga keldi?
13. Bronza davrida odamlar hayotida qanday yangiliklar sodir bo’ldi?
14. O’troq dehqonchilik, sug’orma dehqonchilikning shakllanishi haqida nimalarni bilasiz?
15. Bronza davriga oid manzilgohlarni, ularni topib o’rgangan olimlarni bilasizmi?