O 'z b e k ist o n respublikasi oliy va 0 ‘rta m a xsus t a ’lim vazirlig1

с - л - * *
1 
1 
6 
E J
C , = A = 0 .
f
.
Eng katta solqilik hosil boMadigan kesimning abssissasi y' = 0 sharti­
dan topiladi. Birinchi uchastka uchun chiqarilgan y' tenglamasini nolga teng- 
lab, undan 
x
ning qiymatini aniqlaymiz:

---

г 
Ғв I 2 - в 2 \ f - e ~
Ғв(
f
= 
Уп~ = 
г.,
, --W— :Г - +
6 
f.-E J
3 
V 
3 
6 
E J
9 S E J
Yuqoridagi misoldan k o ‘rinadiki, agar k o ‘chishlar elastik chiziq diffe­
rensial tenglamasini bevosita integrallash y o ‘li bilan aniqlanadigan boMsa, 
k o ‘p uchastkali balkalarda hisob bir muncha qiyinlashadi. Qiyinchilik dif­
ferensial tenglamani integrallashda emas, balki integrallash doimiylarini 
aniqlashda namoyon boMadi. Masalan, balka qo'yilgan kuchlarga qarab n 
ta uchastkadan iborat boMsa, differensial tenglam alam i integrallash jarayo­
nida 2n ta ixtiyoriy o'zgarm aslar paydo boMadi. Chegaraviy shartlarga ko 'ra 
ushbu o'zgarm aslarni aniqlash uchun 2n ta tenglama tuzish mumkin. Ucha- 
stkalar soni 2 tadan oshsa, masalani yechish o 'ta qiyinlashadi. Hozirgi paytda 
integrallash doimiylarini aniqlash jarayonidagi qiyinchiliklarni yengillashti- 
rishga qaratilgan qator usullar yaratilgan. BoshlangMch param etrlar usuli 
ana shunday usullardan biridir.
8.4. BoshlangMch parametrlar usuli
Tenglamalami tuzishda barcha kuchlar yo'nalishini musbat eguvchi mo­
ment uyg'otadigan qilib tanlaymiz. NomaMum ixtiyoriy o'zgarm aslarning 
sonini keskin kamaytirish uchun balkaning barcha uchastkalaridagi ixtiyoriy 
o'zgarm aslarining teng boMishini ta ’minlash zarur. Bunday tenglikka erish- 
ish uchun eguvchi moment, burilish burchagi va solqilikni aniqlaydigan teng- 
lamalarda oldingi uchastkalarda qatnashgan barcha hadlar keyingi uchastka- 
larda ham takrorlanishi zarur. Bu shartlarni amalga oshirish uchun elastik 
chiziqning differensial tenglamalarini tuzishda va ularni integrallashda qu­
yidagi qoidalarga amal qilish lozim:
1. Koordinata boshini balkaning chap tomondagi eng oxirgi nuqtada 
olish zarur.
2. Eguvchi moment M (x) tenglamasini tuzishda kesimdan chap tomon­
da yotgan kuchlardan moment olinadi.
3. Tenglama tarkibida yigMq tashqi moment M mavjud bo'lsa, uni bir- 
ga teng bo'lgan ko'paytuvchi (x-o)°ga ko'paytiriladi. Bu yerda 
a-
moment 
qo'yilgan nuqtaning abssissasi.
4. Agar yoyiq kuch kesimning oxirigacha yetmagan bo'lsa, uni kesim­
ning oxirigacha yetkaziladi; muvozanatni saqlash uchun qo'shim cha yukka 
qarama-qarshi yo'nalishda «muvozanatlovchi» kuch qo'yiladi. Keyingi kuch­
lar chizm ada shtrix chiziqlar bilan ko'rsatiladi.

---

5. 
B archa uchastkalardagi tenglam alam i integrallashda qavslar yopiq 
holda ishlanadi.
Y uqorida bayon etilgan qoidalarni quyidagi misolda m ujassam etamiz. 
Uzunligi 
E
boMgan balkaning bir qismini ko‘rib o'tam iz (8.5-rasm).
у
0
II
M
hi