O 'z b e k ist o n respublikasi oliy va 0 ‘rta m a xsus t a ’lim vazirlig1

12.2. Dinam ik kuchlar ta ’sirida vujudga
keladigan kuchlanishlam i aniqlash
Dinamik kuchlanishlami aniqlashga doir bir oddiy misol bilan tanisham iz 
(12.1-rasm ). OgMrligi Q boMgan yuk poMat tros yordam ida yu qo riga 
ko‘tariladi. Harakat tezlanishi o ‘zgarmas boMgani uchun tebranishlar sodir 
boMmaydi. Trosning k o ‘ndalang kesim yuzasi A, solishtirm a ogMrligi y, 
harakat tezlanishi 
a
sm/s2, tros uchidan x masofada 
yotgan kesimdagi kuchlanishni aniqiaymiz. Trosni 
shu kesimda kesib, pastki qism ining muvozanatini 
tekshiramiz. Yuk yuqoriga qarab я tezlanishda ha- 
rakatlanayotganida, unga pastga yo‘nalgan ogMrlik 
kuchi (Q+yAx) dan tashqari, yana inersiya kuchi
tTjA
Q + y A x
ham ta ’sir ko ‘rsatadi. Tekshirilayot-
gan kesimdagi ichki kuchlar o ‘zaro m uvozanatda 
boMadi, y a’ni;
^
^ 
Q + YA
x
<
j
- A = Q + у A x +
—— ------
a .
g
Bu ifodadan dinam ik kuchlanishni aniqiaymiz.
у Ax
A
Q + y A x

---

Q + у A x + Q +
У
A x ^ _ Q + y A x
l + £
S .
A
g A
A
Bu yerda qavs oldida turgan ifoda statik k uchlanish o SI dir. Agar 
l 
a
— 
n
1 + ~ ~ 
P
deb belgilasak, dinamik kuchlanishni aniqlash formulasi quyida­
gi ko ‘rinishga keladi:
(12-1)
bunda 
p
- dinamik koeffitsient.
(12 1) fo'm uladan ko‘rinadiki, agar statik kuchlanish a st m a’lum b o ‘lsa, 
uni dinamik koeffitsientga ko‘paytirish y o ‘li bilan dinamik kuchlanishni topsa 
bo‘lar ekan.
Dinamik ta’sirilar uchun mustahkamlik sharti quyidagi ko‘rinishga ega:
bundan
сг 
<
si,
m ax