O 'z b e k ist o n respublikasi oliy va 0 ‘rta m a xsus t a ’lim vazirlig1

f
^ 
i + * 
g
И
= 
p a я
: И ,
(12.2)
] + l
P
g
Demak, ruxsat etilgan normal kuchlanishni dinamik koeffitsientga b o ‘lish 
orqali, dinamik masalani statik masala k o ‘rinishiga keltirsa bo ‘lar ekan. 
Dinamik koeffitsient nazariy va tajribaviy yo‘llar bilan aniqlanadi.
1 2 .1 - m i s o l . 2 0 a n o m e r li ik k ita q o ' s h t a v r d a n t a s h k i l t o p g a n b a l k a g a
o ' m a t i l g a n l e b y o d k a С m a s s a s i m , = 5 t b o ' lg a n y u k n i o ' z g a r m a s te z la n is h b i­
la n y u q o r i g a k o 'ta r a d i. D a s tla b k i u c h s & k u n d f t = 3 c ) m o b a y n id a y u k h = 1 0 m
b a l a n d l i k k a k o ' t a r i l a d i . L e b y o d k a m a s s a s i m 3= 0 , 5 t, b a l k a u z u n l i g i
-
I = 4 m , [ a ]
= 1 6 0 M P a b o 'Isa, b a lk a n in g m u s ta h k a m lig i te k s h ir ils in ( 1 2 .2 -r a s m ).
Yechish. Balkaga ta ’siri etuvchi to‘liq yuk
Ғ = (ш, 
+ m 2 ) g + m ] 2 h / r
= (5 + 0,5)9,81 + 5 • 2 • 1 0 /3 2 = 65 • 103 t f
nu
~7тЬт
□

---

Jadvaldan q o ‘shtavming qarshilik m omenti W x= 203 sm 3. Maksimal 
kuchlanish balkaning o ‘rtasida, ya’ni eguvchi moment maksimum b o ‘lgan 
kesim da hosil boMadi:
Balka yetarli mustahkamlikka ega.
12.3. Dinam ik yuklar ta’sirida hosil bo‘ladigan tebranma
harakatlar
Inshoot va mashina qismlari erkin yoki majburiy tebranish holatida boMishi 
mumkin. 12.3-rasmda erkin tebranish holatidagi prizmatik sterjenlar tasvir­
langan. Prujinaga osilgan yukni cho‘zib turib, keyin o ‘z holiga q o ‘yib yubor- 
sak, disk erkin tebrana boshlaydi (12.3-rasmda, a). Muhit qarishiligi bo'lm asa 
bu tebranish cheksiz davom etishi mumkin. Ammo qarshilik kuchlari tebra- 
nishlami so ‘nishga olib keladi. Shunga o ‘xshash holatni uchiga Q yuk osil­
gan prizmatik sterjenda ham kuzatish mumkin (12.3-rasm, b). Bunda ham 
sterjenni yuk bilan birga cho‘zib turib, s o ‘ng q o 'y ib yuborsak, sterjen 
bo ‘ylama y o ‘nalishda erkin tebranadi. B unda prujina vazifasini sterjen ma- 
terialidagi elastik kuchlar bajaradi. Xuddi shunday hoi sterjen buralgan 
taqdirda ham ro ‘y beradi (12.3-rasm, d); agar sterjenning uchiga o ‘rnatilgan
y„ -  statik solqilik