tem asining u m u m iy tiplaridir. Biroq, 1. P. Pavlovning tiplari bu nerv sistem a si xususiyatlarining tan h o tipik birikmasi em asdir, ch u n k ! keyinchalik bu borada yangi birikmaiar to p ila d i. L e k in ajratilgan tip la rn in g barch asi bir tekis aham iyatga m o lik em asligi tufayli ularning en g asosiylari kuchli va k u c h siz tiplardan tashkil top ad i. N erv sistem a si tiplarining kelib chiqishi N erv sistem asi um um iy tiplarining kelib chiqishi haqida m u lohaza yuritilganda, albatta, I.P. Pavlovning ta ’lim otini tilga olib o ‘tish m aqsadga m uvofiq, c h u n o n c h i, irsiyat y o kli bilan shartlangan tip — bu genotip demakdir. Hozirgi davrda nerv sistem a sin in g u m u m iy tipi (g e n o tip ) irsiyatga bogMiq ekanligi haqidagi ma'lumotkir ko‘p b o lib , ular qiyosiy psi- xologiyad a h ayvonlarni o'rganishdan topilgandir. M asalan, nerv sistem a sin in g kuchi, epchilligi hayvonlarni chatishti- rish y o ‘li bilan yuzaga keltirilgan b oklsa-da, lekin barcha xu- susiyatlar t o ‘g ‘risida bunday dadil fikr bildirish mumkin emas. Xorijiy psixologik adabiyotlarda ta’kidlanishicha, tem p e ram ent n erv sistem a si u m u m iy tip in in g n erv -fiziolog ik xususiyatlarigagina em as, balki: a) tashqi ko'rsatkichi, y a ’ni badan n in g jis m o n iy tuzilishiga; b) ular ba'zi qismlari o ‘r- tasidagi aloq aga; d) organizm turli tarkiblari m unosabat- la rid a n t u z i l g a n o r g a n iz m n in g u m u m iy tu z ilm a s ig a b o g ‘liqdir, d egan nazariy fikr ja h o n psixologiyasida ustu- v o rd ir. Bu n a z a r iy a n in g a s o s c h ila r i n e m is p s ix o lo g i E .K rcch m er va amerika psixologi U . Sheldonlar hisoblanib, 160
