davri va o'tm ish idan jo y egallagan tashqi ta ’sirlar natijasi sifatida insonni psixik rivojlanish jarayonida, uning borliq hodisalariga faol m unosabatida yuzaga chiqadi va asta-sekin tarkib topadi. Irodaviy harakatlaming sababiy bog'langanligi o m ili, bu muayyan faoliyat usuli shaxsga majburan beril- ganini, shaxsiy xulq-atvori u ch un javobgar em asligini, taq- diri azal deb tushuntirish huquqiga ega ekanligini anglatm aydi. Irodaviy faoliyatni u n in g b atam om oqibatlari u ch u n shaxs subyekt sifatida a m a lg a oshiradi. F a oliya t u c h u n o b y ek tn in g o 'z ig a m as'u l h iso b la n a d i, v a h ola n k i u n in g m aqsadi doirasidan tashqari ch iq ad i. Subyekt m u ru vvat k o ‘rsatark a n , b o s h q a c h a ta r z d a y o rd a m u y u s h tir a d i, m uam m olarni hal qilishga k o ‘mak!ashadi. S h a x sla r o 'z la r in in g fa o liy a ti u c h u n m a s ’u liy a t n i b oshqa birovga yuklashga m oyilligiga k o‘ra, ular sezilarli ravishda bir-birlaridan farqlanadilar. In so n n in g s h a x s iy faoliyati natijalari qiym atini tashqi kuch va sharoitlarda qayd qilish , shuningdek, shaxsiy kuch va g'ayratiga, q ob iliy atiga m oyillik n i aniqlaydigan m e z o n la r nazorat loku si ( lo t in - ch a — Lokus o'rnashgan jo y ; fransuzcha controle — tekshi- rísh degan m a’n oni anglatadi) deb ataladi. M a ’lu m k i, o ‘z xulq-atvori va o ‘z faoliyati sabablarini tashqi o m illa rd a n d eb tushunishga m oyil o d a m la r mavjud. Psixologiya fanida n azoratni lokallashtirish d e g a n d a , shaxsning individual faoliyati natijalari u ch un m a s’u liy a tn i tashqi kuch va sharoitlarda qayd q ilish n i, s h u n in g d e k ,
