Farqlash:
jism larning issiqlik o ktk azuvchanligi — tem ir
va yung.
Harorat sezgilari:
a) tashqi q o ‘zg‘atuvchilar; b) orgaiffom
ichida q o 'r q is h d a n — qo n tomiri torayadi, uyalishdan —
qon to m iri kengayadi.
i
M uskul-harakat sezgilari va statik sezgilar
M u s k u l-h a ra k a t sezgilari m o to r sezgilari, goho kines-
tetik sezgilar d e b nom lanib, ularga o g ‘irlikni, qarshilikni,
o r g a n l a r h a r a k a t i n i bilish s e z g ila r i k ira d i. U l a r n i n g
organlari — gavda muskullari, paylar, b o lg ‘imlardan ibo-
ratdir. O rg a n la rn in g tarkibida sezuvchi nervlarning chekka
tarm oqlari m avjud b o l ib , ularning t a ’sirida harakat va Statik
sezgilar v uju d g a keladi.
M u s k u l-h a ra k a t sezgilarining fizik sababi muskullarga
t a ’sir e t u v c h i n a rs a la r n in g m e x a n ik tazyiqi va gav d a
harakatlaridir.
Statik sezgilar gavdaning fazodagi holatini sezish va
m uv o za n a t saqlash sezgilaridir.
G a v d a n i n g fazodagi h o latin i bilish va m u v o z a n a t
saqlash sezgisi u c h u n ichki quloqdagi vestibulär apparat
r e ts e p to r v azifasini bajaradi. V e s tib u lä r a p p a ra t q uloq
dahlizi va y arim doira kanallardan tashkil topgan bo'ladi.
Sezuvchi ne rv tarm oqlari esa gavdaning fazodagi harakatini
va holatini boshqaradi. Gavda muvozanatini saqlashda otolitlar
a l o h i d a a h a m i y a t kasb etib, u l a r e n d o l i m f a d a s u z ib
yuradigan m a y d a ohaktosh kristallaridan tashkil topgandir.
O d a td a , org an izm avtomatik ravishda refleks y o ‘li bilan
m u v o za n a t saqlaydi.
O rganik sezgilar
O r g a n ik sezgilarning retseptorlari ichki organlarda:
qizilo‘n g a c h , m e ’da, ichak, qo n tomirlari, o ‘pka va shu
kabilarda jo ylash gan b o l a d i .
Ichki o rg a n la rd a g i ja r a y o n la r o rg an ik sezgi retsep-
to rla rin in g q o ‘z g ‘a tu v c h ila n d irla r. U la r quyidagilardan
iboratdir:
a) o g 'r iq sezgilari;
b) x u s h t u y g ‘ular;
d) n o x u s h t u y g ‘ ular.
|
