qilingan, lek in sinaluvchi bu ishni uddasidan chiqa olm a s- likni aytgan. S h u n d an s o ‘ng eksperim entator talabada o ‘z kuchiga ish o n c h u y g ‘otishni maqsad qiiib q o ‘ygan va unda irodaviy z o ‘r b erish, qiyinchiliklarni yen gish vositalarini shakllantirgan. N atijada talaba o ‘z m aqsadiga erishishga m uvaffaq b o ‘Igan. S hunga o'xshash tajribalarni boshqa tad q iq otchilar o ‘tkazganligi ham ilm iy adabiyotlarda u ch - raydi. S h u n in g u ch u n o 'z kuchiga ish on ch , psixologik hodisa sifatida o ‘rganilishi k o ‘pchilikni qiziqtiradi. C hunki kuchli irodaviy z o ‘r berish qanday om illar h isob iga erishiIganligini kashf qilish m u h im ilm iy m u am m o hisoblanadi. Shu bois hozirgi z a m o n p sixologiyasinin g irodaga oid nazariyasi hali m u k am m al e m a slig i sababli, irod aviy sifatlarni ta sn if- lashning a so siy tam oyili ishlab chiqilm agandir. U sh bu p sixologik m uam m oni hal qilish maqsadida V.K. Kalin irodaviy sifatlarni tasniflashga qaror qilgan. Uning nuqtayi n a za rich a , bazal irodaviy sifatlar irodaviy ja n i- yonlar a sosid a vujudga keladi, a m m o bunda uning intel- lektua! va axloq iy jabhalari ishtirok etm aydi. U bazal sifatlarni aniqlash m aqsadida ongning nam oyon b o lish in i quyidagicha tanlaydi: a) faollik darajasining ortishi; b) zarur b o ‘lgan faollik darajasini q uw atlash; d) faollik darajasining pasayishi.
Shulardan kelib chiqib, ta d q iq o tch i quyidagi sifatlarni m u lohaza qilib ko'rish uchun tavsiya qiladi; g ’ayratlilik, chidam lilik, vazm inlik. Agarda bu jarayonda intellektual negiz ishtirok etm asa, uni tushunib b o 'lm a y d i, qaysi hal q iluvchi
