O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol


Qarang: Древнекитайская философия. В двух томах. Том 1. М ., 1972



Yüklə 3,66 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə15/318
tarix28.11.2023
ölçüsü3,66 Mb.
#169347
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   318
Inson falsafasi. Choriyev A

1 Qarang: Древнекитайская философия. В двух томах. Том 1. М ., 1972,
148, 150, 159-betlar.
2 Законы ману. М ., 1960, 22—23-betlar.
3 Шуцкий Ю .К  Китайская книга перемен. М ., 1966; Быков Ф. Зарождение
политической и философской мысли в Китае. М ., 1966.
4 Степанянц М .Т. Восточная философия. М ., 1997.
5 Древнекитайская философия. В двух томах. Том 1. М ., 1972, 125-bet.
18


Daosizm ta ’limotiga muvofiq, insonning insoniyligi ishonch, 
umid prinsipiga rioya qilishiga qarab belgilanadi. Umidga esa is- 
takni, orzuni cheklash vositasi yordamida erishiladi. Istak, or- 
zuni cheklay olmaslik insonda xudbinlik, ichiqoralik kabi illat- 
laming paydo bo ‘lishiga turtki beradi. Kishilaming xudbinligi 
nafaqat odamni, hatto olam ni ham deformatsiyaga giriftor qi- 
ladi. Bunday holat olamning asosi bo ‘lgan daoning garmonik 
tabiatiga, ya’ni «Har bir kishi ham m a narsa uchun» qoidasiga 
mos tushmaydi.
Daosizm ta ’limotida har tomonlam a garmonik rivojlangan in­
son qiyofasi haqida bir talay ajoyib fikrlar bayon etilgan. Ushbu 
ta ’limotga ko‘ra, garmonik rivojlangan inson tabiiylikka ko‘proq 
mayli bor, har qanday behuda ishlar bilan o ‘zini ovora qil- 
maydigan, har qanday vasvasalar ta ’siriga berilmaydigan kishidir. 
U osmonga qiyoslanadi. Bunday kishilar o ‘zining osmon daosi 
bilan uzviy aloqador ekanligini his qilib turadi. Chunki inson 
kosmos bilan bog‘liq bo'lib, o ‘ziga xos mikrokosmosdir.
Daosizm ta ’limotiga ko‘ra, insonning baxt-iqboli, farovon 
turm ushi hukm dor (im perator) faoliyati bilan bog‘liq. Hukm- 
dor fuqarolarning orzu-istaklarini ezgulik tomon boshqarishi lozim. 
Shuning uchun ham hukm dor faoliyatining asosida xalq daosi 
bilan osmon daosining aralashuvi yotmog‘i darkor. Osmon daosi 
tabiat qo‘ynida yashovchi oddiy odam lam ing ideal jamiyatini 
bunyod etishga harakat qiladi. D onishm and im perator osmon 
daosi muddaosini, ya’ni ideal jam iyat qurish istagini turli 
am aldorlar yordamida bajaradi. 0 ‘sha am aldorlar ideal jamiyat 
qurish jarayonida vujudga kelgan turli nifoqlami oqilona bartaraf 
etmoqlari lozim. Shunday qilib, daosizm ta ’limotida ijtimoiy 
ideal, har tom onlam a rivojlangan inson osmon daosi siymosida 
namoyon bo‘ladi.
Qadimgi Xitoy falsafasida inson to ‘g‘risidagi fikr-mulohaza- 
lar Konfutsiy ta ’limotida yanada yangi bosqichga ko'tarildi1. 
Konfutsiy o ‘zidan meros qilib hech qanday asar qoldirgani 
yo‘q. U o ‘zining falsafly qarashlarini og'zaki bayon qilgan.

Yüklə 3,66 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   318




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin