O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol

Kornilov N.
T asaw u f yoki komil inson axloqi. Birinchi kitob. T oshkcnl, 
1996, 
14 7 -bet.
2 Q arang: O 'sha asar, 149-bct.
237

---

qilsa, shunchalik yuksaklikka — barkamollikka ko'tariladi. Af- 
suski, barkamol inson o‘zining kamoloti va ulug‘ligi bilan ba’zi 
masalalami yechishga ojizlik, zaiflik qiladi. Boshqacha aytgani- 
mizda, barkam ol inson o ‘zining xokisorligi, nomurodligi, 
murosasizligi bilan boshqalardan ajralib turadi. Ilm, odob-axloq 
jihatdan qudratli bo‘lgan kishi, o‘zi istagan barcha orzu-umid- 
larini ro‘yobga chiqara olmaydi. Yaxshilik — ezgulikni qaror top- 
tirishga kuch-qudrati yetmaganligi uchun ham bunday kishi 
zaifdir, ojizdir. Nasaflik mutafakkir barkamol insonning ojizligi 
ham, bunday kishilarning faqirona kun kechirishlarining siri 
ham ana shunda, deb ta’kidlaydi.
Shunday qilib, Aziziddin Nasafiy inson buyuk zot ekanligini 
har tomonlama isbotladi. Inson, koinot, Olloh o‘zaro aloqa- 
dor, bir-biriga ta’sir o'tkazib turadi, degan xulosaga keldi. Xuddi 
shuning uchun ham Aziziddin Nasafiyni musulmon falsafasida 
barkamol inson to ‘g‘risidagi ta’limotning mashhur nazariyot- 
chisi deyish mumkin. 0 ‘z navbatida, Aziziddin Nasafiy kub- 
raviyani o‘rta asr musulmon falsafasida inson ruhiy-ma’naviy 
kamoloti to ‘g‘risidagi yirik, yaxlit ta’limot darajasiga ko‘tardi, 
desak mubolag'a bo‘Imaydi.
e) Yassaviyada Inson ta’rifi
X asr o'rtalarida Xurosonda tasawuf rivojlana boshladi. Poytaxt 
Marv yirik madaniy-ma’rifiy markazga aylandi. Xuroson tasav- 
vuf maktabining yirik namoyandalari Abdulla Ansoriy (1006— 
1089-y.), Ahmad Jom (vafoti 1141-y.) va Yusuf Hamadoniy 
(1048-1140-y.)lar edi1.
Tasaw uf falsafasining asoschilaridan biri Yusuf Hamadoniy 
Eronning Hamadon shahri yaqinidagi Buzanjirda qishlog'ida 
tug‘ildi. Bag'doddagi mashhur Nizomiya madrasasida tahsil ko‘rdi. 
0 ‘sha davming atoqli olimlaridan biri Abdu Is’hoq Sheroziydan 
saboq oldi. Fiqh, mantiq, hadis ilmlarini qunt bilan egalladi. 
Isfaxon, Balx, Hirot, Marv, Buxoro va Samarqand shaharlarini 
kezib, odamlardan hadis to ‘pladi.