Chiqib ketish tizimi bo’yicha musobaqalar o’tkazish. Bu tizim bo’yicha
musobaqalar o’tkazilganda uchrashuvda yutqazgan jamoa keyingi uchrashuvlarda
qatnashmaydi. Natijada musobaqa oxirida biror marta ham yutqazmagan jamoa
qoladi. Ana shu jamoa g’olib hisoblanadi. Oxirgi (final) uchrashuvda g’olib
jamoaga yutqazgan jamoa ikkinchi hisoblanadi. Bu sistemaning afzalligi shundaki,
agar 64 jamoa bilan aylanma tizim bo’yicha musobaqao’tkazish uchun 63 kalendar
kuni talab qilinadigan bo’lsa, chiqib ketish tizimi bo’yicha esa faqat 6 kalendar
kunining o’zi kifoya. Lekin u bir qator kamchiliklarga ham ega. Bu tizim barcha
jamoalarning haqiqiy o’yinlarini aniqlash imkonini bermaydi va shu usul
qo’llanilganda aksariyat jamoalar juda kam uchrashuvlarda qatnashadi.
Birorta kuchli jamoa birinchi kunning o’zida mag’lubiyatga uchrab,
musobaqalardan chiqib ketishi mumkin. Chiqib ketish tizimi bo’yicha o’tkazilgan
musobaqalarda hamma uchrashuvlar biror jamoaning g’alabasi bilan tugallanishi
lozim.
Aylanma tizim.Musobaqalar aylanma tizimida o’tkazilganda hamma
jamoalar bir-birlari bilan bir, ikki yoki undan ham ko’proq uchrashib chiqishlari
mumkin. Pirovardida butun musobaqa davomida eng ko’p ochko to’plagan jamoa
g’olib chiqadi.
Aylanma tizim eng takomillashgan tizim hisoblanadi. Chunki u faqat birinchi
o’rinni egallagan jamoanigina aniqlab qolmay, balki musobaqada qatnashayotgan
hamma jamoalarning tayyorgarligiga qarab munosib o’rinlarni aniqlab beradi. Bu tizim qatnashuvchilardan katta tayyorgarlikni va basketbolchilarning butun
musobaqa davrida yuqori sport formasida bo’lishlarini talab qiladi. Aylanma
tizimining salbiy tomoni – musobaqa o’tqazish uchun ko’p vaqt talab qilishidir.
Vaqtdan yutish uchun jamoalarni bir nechta guruhlarga bo’lish mumkin.
Aralash tizimi.Musobaqalarni aralash tizimida o’tkazilganda
uchrashuvlarning bir qismi aylanma, ikinchi qismi esa chiqib ketish tizimida
o’tkaziladi. Bu usul musobaqalarda qatnashayotgan jamoalar soni ko’p hamda ular
bir birlaridan hududiy jihatdan uzoqda joylashganda qo’llaniladi. Bunda hamma
jamoalar zonalarga va guruhlarga bo’linadi. Musobaqalar zonalarda va guruhlarda
chiqib ketish bo’yicha o’tkazilsa, final musobaqalari esa aylanma tizimi bo’yicha
o’tkazilishi mumkin va aksincha.
