Obidjon karimov

Ul m eningjoni jahonimga salom,
Jondin ortiq mehribonimga salom,
Bir zamon holi emasman yodidin,
Munisi jo n i ravonimga salom,
Alisher Navoiydan qit’a janri Zahiriddin Muhammad Bobur 
ijodiga ham ko‘chdi. Z.M .Bobuming 20 yaqin q it’asi bor:
Ey alarkim.bu hind kishvardin
Bordingiz anglab о ‘zga ranju alam,
Kobuluyo
7 
havosin sog'inib,
Hinddin G ‘arm bordingiz ul dam,
Ко ‘rdingiz, topdingiz ekin anda,
Ishratu aysh bila nozu naam.
Biz dag ‘и о ‘Imaduk bihamdulloh
Garchi ко ‘p ranj edi-yu behad g ‘am.
Hazzi nafsi mashaqqati badani
Sizdin о ‘tti-yu о ‘tti bizdin ham.
Mazkur qit'a 1525-yilda Bobum ing yaqin navkarlaridan X o‘ja
Kalon va X o‘ja M irm ironlam ing Hindiston issig‘iga chiday olmay, 
Qobul 
tomon 
ketib 
qolganliklari 
munosabati 
yozilgan 
“Bobumomada” H o‘ja Kalonning “Agarda sog‘-salomat Sinddin
49

---

o ‘tib ketsam, Hindistonni yana havas qilsam. yuzim qora bo ‘lsin” 
degan forscha she’riga javob tarzida yozilgan.
Qit'a turli mavzuda yaratilgan. Shoirlar ko‘pincha falsafiy, 
ijtimoiy-siyosiy 
qarashlarini, 
axloq-odob 
haqidagi 
fikr- 
mulohazalarini qit'ada ifodalaganlar.
Shuningdek, shoirlar prozaik asarlarda - badiiy nasr, tarix, xotira 
va 
boshqa 
asarlarida 
ma'lum 
bir 
masala 
haqidagi 
fikr- 
mulohazalarini 
yakunlab, 
ko‘pincha qit'a keltirganlar. 
Qit'a 
«qissadan 
hissa» 
vazifasini 
o ‘tagan 
(masalan 
Sa'diyning 
«Guliston»i, Jomiyning «Bahoriston»i, Navoiyning «Mahbub-ul - 
qulub»i) va boshqalar.
Navoiy qit'aning tematik-g‘oyaviy va estetik-badiiy qimmatini 
ta'riflab quyidagicha qit'a yaratgan:
Mundaq muqattaotki, men yig‘misham erur,
Har biri hadiqai xirad aylar uchun farog‘.
Majmuin uyla kishvare sathini,
Hikmat suyidin aylamisham qit'a-qit'a bog‘.
Qit'alarda taxallus qoMlanishi shart bo‘lmagan. Biroq ayrim 
qit'alarda, xususan 7 baytdan ortiq b o ‘lgan qit'alarda shoir taxallusi 
ham kelishi mumkin. Masalan: Navoiyning: Vajhi halos uchun kishi 
kim desa fikr etay. Qismat rizosiddin anga begonaliq kerak deb 
boshlanuvchi 9 baytli qit’asi quyidagi taxallusi bayt bilan tamom 
boiadi.
“Desang halos o‘lay borisidin Navoiydek behudlug‘u may 
ichmaku davonilig‘ kerak” toMaligicha keltirilgan quyidagi qit’ada 
taxallus birinchi baytdadir: