Odam anatomiyasi

 

---

Страница | 171
285. Yelka bo’g’imi, articulatio humeri 
(1). Kaftning bo’g’imlari, articulatio 
manus 
(2), 
va 
chakka-pastkijag’ 
bo’g’imi, 
articulatio 
tempora 
mandibularis (3), yangi tug’ilgan 
chaqaloq. 
286. Pastki tugashning bo’g’imlari 
(o’ng), articulatio membri inferioris, 
yangi tug’ilgan chaqaloq. 
1 – chanoqson bo’g’imi; 2 – tizza bo’g’imi; 3 
– tizza bo’g’imining menisklari; 4 – oyoq 
kafti suyaklarining brikuvi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

Страница | 172
Tirsakkaft bo’g’imida bo’g’im diski hali 
shakillanmagan, tirsak suyagi distal epifizining 
tog’ayiga brikkan holatda bo’ladi. Bo’g’im 
kapsulasi yupqa. Kaftning suyaklari suyak 
murtaklaridan tashkil topgan bo’lib, shakillanib 
yetilgan suyaklardan shakli bo’yicha ancha farq 
qiladi va shuning uchun tirsakkaft va kaft 
bo’g’imlarida xarakat ancha tormozlangan 
bo’ladi. Bo’g’imlarning shakillanishi kaft 
suyaklarining suyaklanishi bilan paralel holatda 
sodir bo’ladi.
Yangi tug’ilgan chaqaloqning chanoqson 
bo’g’imining ko’st kosasi deyarli yassi, katta 
odamlarda bo’g’imning tomini hosil qiluvchi 
qismi esa rivojlanmagan bo’ladi. shuning 
uchun 
son 
suyagining 
boshchasi 
ko’st 
kosasidan tashqarida xattoki undan yuqorida 
ham joylashgan bo’ladi. bo’g’im kapsulasi 
tarang 
tortilgan, 
boylamlardan 
faqatgina 
yonbosh-son bo’g’imi yaxshi ruvojlangan 
bo’ladi. 4 – 7 yoshda son suyagining boshchasi 
ko’s kosasida mustahkam joylashadi, 12 – 14 
yoshlarda esa bo’g’im to’liq shakillanib 
bo’ladi.
Yangi tug’ilgan chaqaloqning tizza bo’g’imi, 
zich, 
tarang 
tortilgan, 
yetarli 
darajada 
rivojlanmagan menisklar (ular briktiruvchi 
to’qimali plastinkalardan tashkil topgan 
bo’ladi), kalta krestsimon boylamlar, bilan 
ajiralib turadi. Bo’g’imning to’liq
shakillanishi10 – 12 yoshda sodir bo’ladi.
Chaqaloqning boldirkaft va oyoq kaftining 
(kaftning) bo’g’imlarida yupqa kapsulalar, 
kuchsiz 
rivojlangan 
boylamlar 
mavjud. 
Bo’gimlarning keyingi rivojlanishi bolaning 
turishi va yurishi ta’siri ostida oyoq kafti 
suyaklarining suyaklanishi bilan paralel holatda 
davom etadi.
Chaqaloqning chakka-pastkijag’ bo’g’imida 
bo’g’im 
do’mboqchasi 
unchalik 
rivojlanmagan, 
bo’g’im 
diski 
esa 
diferessiallashgan 
bo’lib, 
kattalarnikini 
eslatuvchi darajada rivojlangan bo’ladi.
Simfizlar 
briktiruvchi 
qo’qimalardan 
ribojlanadi. 
Umurtqaning segmentatsiyasi boshlanishi 
bilanoq, umurtqa tanalari murtaklarining 
orasida umirtqalararo disklar hosil bo’ladi. Bu 
disklarning ichki qismlari dildiroq yadroga 
o’tib ketuvchi tolalai brikturuvchi to’qimadan 
iborat bo’ladi. Tashqi qism zich briktiruvchi 
to’qimadan tashkil topgan bo’lib, fibroz halqani 
hosil qiladi.
Qov 
simfizining 
rivojlanishida 
qov 
suyaklarining tog’ay uchlari tolali tog’ay bilan 
to’ladi, lekin uning ichida, suyaklarni butunlay 
ajiratib turmaydigan, uncha katta bo’lmagan 
yoriqsimon bo’shliq qoladi.
Sindesmozlar (boylamlar, choklar) brikti- 
ruvchi to’qimadan shakillanadi.
Boylamlarning 
shakillanishi 
bo’g’im 
kapsulasining rivojlanishi bilan paralel holatda 
sodir bo’ladi.
Bosh qutisi va yuz suyaklarinig bir butun 
qilib 
birlashtiruvchi 
choklar 
ham 
briktiruvchito’qimadan tashkil topadi.
Suyaklarning 
o’sishi 
va 
bir 
biriga 
yaqinlashishi 
tufayli 
choklar 
orasidagi 
briktiruvchi to’qima kamayib boradi, kattalarda 
esa u sekin asta suyaklanib boradi, ya’ni 
sinostoz (sindesmozning suyaklanishi) ga 
aylanadi. 
Suyaklarning orasida tog’ay modeli asosida 
to’g’ayli brikishlar hosil bo’ladi. Masalan
tog’ay to’qimasi kalla asosining suyaklari, 
dumg’aza, dum, chanoq va boshqalarni 
briktiradi. Keyinchalik dumg’aza va dum 
orasida hamda chanoq suyaklarining orasida 
joylashgan tog’ay brikuvlarda suyaklanish 
nuqtalari hosil bo’la boshlaydi va sekin asta 
suyak brikmalariga aylanib ketadi. skeletning 
boshqa 
qismlarida 
tog’ay 
brikmalar 
suyaklanmaydi, bu yerlarda doimiy bo’lgan 
sinxondrozlar hosil bo’ladi. Masalan, kalla 
asosi sohasida.