Odam anatomiyasi
Yüklə 10,25 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 288. Odam tanasining muskullari; orqadan ko’rinishi.
|
Страница | 173 3 MUSKULLAR HAQIDAGI TA’LIMOT MIOLOGIYA Gavda, bo’yin va bosh muskullari 190 Gavdaning muskul va fassiyalari 190 Bo’yinning muskul va fassiyalari 227 Boshning muskul va fassiyalari 247 Yuqorigi tugashning muskul va fassiyalari 248 Pastki tugashning muskul va fassiyalari 283 Muskullarning tuvojlanishi va yoshga bog’liq hususiyatlari 328 Страница | 174 287. Odam tanasining muskullari; oldindan ko’rinishi. Страница | 175 288. Odam tanasining muskullari; orqadan ko’rinishi. Страница | 176 Muskullar, musculi, suyaklar va ularning brikuvlari bilan birgalikda tayanch-harakat sistemasini tashkil qilib, uning aktiv elementi bo’lib hisoblanadi (ras. 287, 288). Odam tanasida 600 dan ortiq muskullar bo’lib, ularning umumiy massasi ayollarda 28 – 35 % gacha, erkaklarda 40 – 45 % gacha, sportchilarda esa 45 – 55 % gacha, qismini tashkil etadi. Taxminana skelet muskullari umumiy massasining 50 % pastki tugashda, 30 % gachasi – yuqorigi tugashda va 20 % gacha gavda va boshda joylashadi. Ko’pchilik muskullarda (ras. 289) qorincha, venter, va boshcha, caput, mavjud. Muskulning boshchasi tananing proksimal qismiga qaragan bo’lib uning tugovchi uchi hisoblanadi. Boshcha va qorincha uni suyakka briktirib turuvchi pay, tendae , bilan mustahkam bog’langan bo’ladi. Payning suyakka brikishi ko’p holatlarda payning suyak bilan brikishi, pay tolalarining suyakusti pardasidan o’tib(teshib o’tuvchi tolalar) suyakka brikishi natijasida hosil bo’ladi. Ko’pchilik muskullar bitta qorincha va ikkita payga va shunga mos ravishda ikkita brikish nuqtasiga ega: proksimal – muskulning boshlanishi va distal – muskulning brikishi(tugashi). Tananing holati va harakati analiz qilinganda unda harakatchan va harakatsiz nuqtalarni ajiratish muhumdir. Harakatsiz nuqta ko’p holatlarda muskulning boshlanish nuqtasiga, harakatchani esa – brikish nuqtasiga to’g’ri keladi. Ammo bu ajiratish shartli bo’lib, odam mexnat va sport bilan shug’ullangan paytida harakatchan va harakatsiz nuqtalar o’z o’rinlarini almashtirishi mumkin. Paylar uzun va kalta bo’lishi mumkun. Bundan tashqari kengaygan paylar – aponevrozlar, aponeuroses, ham uchraydi. Aponevrozlar – bular keng muskullarning paylari, masalan qorinning qiyshiq muskullari. Bir qancha muskullarda (masalan, qorinning to’g’ri muskuli) qo’shimcha pay kashaklari (ulovchi paylar), intersectiones tendinae, mavjud bo’lib, muskulni qismlarga bo’lib turadi. Muskul organ sifatida uning asosi bo’lmish, tag’il (skelet, yoki ko’ndalang-tar’gil) muskul to’qimasidan, muskulning ichki yumshoq qobiqchasini tashki qiluvchi briktiruvchi to’qima karkasi, hamda tomir va nervlardan tashkil topgan. Skelet muskullarining asosini targ’il muskul to’qimasi tashkil etadi. To’qimaning funksional birligi muskul tolasi, myofibria, bo’lib muskulning qisqarish apparati hisoblanadi. Muskul tolasi, uzunligi 10 – 12 sm ga yetuvchi, yo’g’onligi esa 70 – 80 mkm, li Yüklə 10,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|