Odam anatomiyasi
Shakli va tuzulishi bo’yicha
Yüklə 10,25 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- (tishsimon) muskul, m. serratus (m. serratus posterior inferior); Л – kvadrat muskul, m. quadratus (m. quadratus lumborum); М – pay
|
289. Shakli va tuzulishi bo’yicha
turlicha skelet muskullari, mm. sceletae. A – duksimon muskul, m fusiformis (m. extensor carpi radialis brevis); Б – bir patli (yarimpatsimon) muskul, m. unipennatus (m. flexor pollicis longus); В – ikki patli muskul, m. bipennatus (m. flexor hallucis longus); Г – ikki boshli muskul, m. biceps (m. biceps brachii); Д – ko’ppatli muskul, m. multipennatus (m. subscapularis); E – uchburchak muskul, m. triangularis (m. depressor anguli oris); Ж – ikkiqorinli muskul, m. dicastricu (m. omohyoideus); З – aylana mushkul, m. orbicularis (m. orbicularis oculi); И – apponevroz, apponeurosus, ga ega bo’lgan keng muskul (m. oblivus externus abdominis); К – tishli (tishsimon) muskul, m. serratus (m. serratus posterior inferior); Л – kvadrat muskul, m. quadratus (m. quadratus lumborum); М – pay kashaklari, intersectiones tendinae, ga ega muskul; 1 – pay, tendo; 2 – qorincha, venter 3 – aponevroz, apoveurosis; 4 – boshcha, caput; 5 – pay kashagi, intersectiono tendinae. Страница | 177 hujayradir. Xar bir msukul hujayrasi qobiq – sarkolemma bilan qoplangan. Sarkolemma esa sarkoplazma va ko’p sonli yadrolarni o’z ichiga oladi. Sarkoplazmada muskul hujayrasining organoidlari joylashgan bo’lib, ularning ichida qisqarish xususiyariga ega spetsifik organoidlar – miofibrillalar, myofibrillae, bor. Mio- fibrillalar turli xil fizikooptik (nur sindirishi turlicha) xususiyariga ega bo’lganligi uchun muskul tolasi ko’ndalang targ’il ko’rinishga ega bo’ladi. Tolaning bu targ’illigi navbatlashib keluvchi paloskalar (yolaklar) tufaylidir. Polyarizatsiyalangan nurda paloskalardan bir qismi nur qaytaradi – bu nurni ikki marta sindiruvchi anizatrop disk, qolganlari esa nurni sindirmaydi – bu qorayib ko’rinuvchi izotrop diskdir. Xar bir muskul tolasi va tolalarning katta bo’lmagan guruhlari briktiruvchi to’qimali qobiq – endomiziy, endomysium, bilan qoplanadi. Muskul tolalarining nisbatan katta ko’mplekslari – muskul tutamlari, fasciculi musculares, va bir butun muskul briktiruvchi to’qimlali – perimiziy, perimyseum, bilan qoplanadi. Briktiruvchi to’qimaning qavatlari orasidan muskul tolalariga tomir va nervlar o’tadi. Xar bir muskul keng qon tomirlar tizimiga ega. Muskullarning qisqarishi qon oqimining tezlashuviga, ya’ni qonni xaydab beruvchi ,,nasos” singari ishlash hususiyatiga ega. hayot tarzi yoki majburiy yotoq holatlarida, harakat aktivligi kamayganligi (gipokineziya) tufayli, muskullarning bu hususiyatlari yo’qoladi va buning natijasida qonni yurakka oqib borishi sekinlashadi bu esa, dimlanish holatlari va modda almashinuvining sekinlashuviga olib keladi. Harakat aktivlashgan sharoitda, aksincha, rezerv hamda yangi qon tomirlari ochiladi, buning natijasida esa skelet muskullarining oziqlanish yaxshilanadi. Muskullarning nerv apparatlari, qo’zg’aluv protsessini sezuvchi, retseptorlardan va markaziy nerv tizimidan qo’zg’alishni muskullarga olib keluvchi, effektorlardan tashkil topgan. Muskuldagi nerv ohirlarining soni muskulning funksional aktivligiga bog’liq. Dinamik xarakterdagi fizik yuklama ularning sonini oshishiga olib keladi. Skelet muskullari shakli, bo’g’im o’qiga nisbatan joylashishi, strukturasi va.b. ga ko’ra turli hildir. Topografik jihatdan muskullar bosh, bo’yin, ko’krak, qorin, yuqorigi va pastki tugash muskullariga bo’linadi. Strukturasiga ko’ra, msukul tolalarining katta qismi muskulning uzun o’qiga paralel joylashgn, duksimon muskullar, mm. fusiformes, va muskul tolalari payga pat singari brikuvchi patsimon muskullar , mm. pennati, farqlanadi. Yüklə 10,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|