Odam anatomiyasi
Yüklə 10,25 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Chakka suyagi.
Chakka suyagi, os temporale (ras. 69-76;48- 51,117), juft, kalla qutusi asosini hosil qilishda qatnashadi va uning gumbazini yon devorini tashkil etadi. Bu suyakda eshitish va muvozanat saqlash a’zolari joylashadi. U pastki jag’ suyagi bilan birlashib chaynash apparatining tayanchini hosil qiladi. Suyakning tashqi yuzasida tashqi eshitish teshigi, porus acusticus externus, joylashgan bo’lib, bu teshikning atrofida chakka suyagining uch qismi: yuqorida – tangasimon qism, ichkari va orqada – toshsimon qism yoki piramida, oldinda va pastda – nog’orasimon qismi joylashgan. Tangasimon qism, pars squamosa, plastinka shaklida bo’lib deyarli sagittal yo’nalishda joylashgan. Tangasimon qismning tashqi chakka yuzasi, facies temporalis, ozgina notekkis va bo’rtgan ko’rinishda. Uning orqa qismida vertikal yonalishda o’rta chakka arteriyasining egatchasi, sulcus arteriae temporalis mediae,(undan shu nomli arteriya o’tadi) joylashgan. Страница | 37 Tangasimon qismning orqa pastki timonida tepa suyagidagi pastki chakka chizig’I, linea temporalis inferior, ga davom etib ketuvchi yoysimon chiziq joylashgan. Tangasimon qismdan ozgina yuqori va oldinroqda, tashqi eshitish teshigidan gorizontal holatda yo’nalgan yanoq o’simtasi, processus zygomaticus, joylashgan. U tangasimon qismni tashqi yuzasining pastki qirg’og’ida gorizontal joylashgan so’rg’ichusti qirrasi, crista supramastoidea , ning davomi sifatida ko’rinadi(ras. 70). Yanoq o’simtasi keng asos bilan boshlanib so’ngra ingichkalashib ketadi. U tashqi va ichki yuzalarga hamda ikki qirg’og’I – nisbatan uzunroq yuqorigi va kaltaroq pastki, qismlarni o’zida saqlaydi. Yanoq o’simtasining oldingo ichi tishsimon ko’rinishda bo’ladi. Chakka suyagining yanoq o’simtasi va yanoq suyagining chakka o’simtasi, processus temporalis, bir biri bilan chakka-yanoq choki, sutura temporazygomatica, yordamida brikadi va yanoq yoyi (ravog’i), arcus zygomaticus, ni hosil qiladi(ras.48, 49). Yanoq o’simtasi ildizi(asosi)ning pastki yuzasida ko’ndalang ovalsimon shakilda pastki jag’ chuqurchasi, fossa mandibularis, joylashgan. Chuqurchaning oldingi bo’lagi, toshsimon-tangasimon yoriqgacha bu – chakka-pastki jag’ bo’g’imining bo’g’im yuzasi, facies articularis, bo’lib uni oldindan bo’g’im do’mboqchasi, tuberculum articulare, chegaralab turadi(ras.70, 73). chakka suyagi tangasimon qismining tashqi, chakka yuzasining bir qismi chakka chuqurchasi , facies temporalis , ni hosil qilishda qatnashadi(bu yerdan chakka muskuli, m.temporalis, ning tolalari boshlanadi). Tangasimon qismning ichki miya yuzasi, facies cerebralis, sal botiq. Unda panjasimon izlar, impressiones digitatae, va arterial egatchalar , sulcus arteriosus , (bu yerda o’rta meningial arteriya, a. meningea media). Chakka suyagining tangasimon qismida ikkite erkin tomoni – ponasimon va tepa, bor. Oldpastki ponasimon tomon(qirg’oq) margo sphenoidalis, keng, tishli, ponasimon suyak katta qanotining tangasimon tomoni bilan brikib ponasimon-tangasimon chok, sutura sphenosquamosa, ni hosil qiladi. Yuqorigi orqa tepa tomoni, margo parietalis, o’tkirlashgan, ponasimon tomonga qaraganda uzunroq, tepa suyagining tangasimon tomoni bilan birlashadi. Chakka suyagining piramida (toshsimon) qismi, pars petrosa, orqa lateral va oldingi medial qismlardan iborat. Chakka suyagini orqa lateral qismini tashqi eshitish teshigidan orqada joylashgan so’rg’ichsimon o’simta, processus mastoideus, tashkil qiladi. Unda tashqi va ichki yuzalar farqlanadi. Tashqi yuzasi qavariq, notekkis bo’lib muskul yopishishi uchun xizmat qiladi. So’rg’ichsimon o’simta pastdan teri ostidan yaxshi seziladigan konussimon chiqiqlik holatida tugaydi. Sorg’ichsimon o’simta ichki tomondan chuqur so’rg’ichsimon o’yma, incisura mastoideus , ni chegaralab turadi( bu yerdan ikki qorinli muskul, m. digastici, ning orqa qorinchasi boshlanadi). O’ymaga paralel ravishda, undan sal orqaroqda ensa arteriyasining egatchasi, sulcus arteriae occipitalis joylashgan(undan shu nomli arteriya o’tadi). So’rg’ichsimon o’simtaning ichki, miya yuzasidan keng, S-simon, yuqoriga tomon yonalib tepa suyagidagi shu nomli sinusga va undan so’ng ensa suyagining ko’ndalang sinusiga davom etib ketuvchi sigmasimon sinusning egatchasi, sulcus sinus sigmoidei, joylashgan(bu yerda ko’ngalang venoz sinus, sinus transversus, joylashadi). Sunus pastga tomon ensa suyagidagi shu nomli arteriyaga davom etib ketadi. So’g’ichsimon o’simtaning orqa chegarasini tishlashgan, ensa suyagini so’rg’ichsimon tomoni bilan brikib so’rg’ichsimon – ensa choki, sutura occipitomastoidea, ni hosil qiluvchi ensa tomoni, margo occipitalis , hosil qiladi. Choknin o’rtasida yoki so’rg’ichsimon qismning ensa tomonida so’rg’ichsimon teshik, foramen mastoideum , (ba’zan ular bir nechta) joylashgan. Bu yerdan ensa arteriyasining tarmoqlari , ramus mastoideus a. occipitalis,, va boshning teri osti venalari bilan sigmasimon venoz sinusni birlashtirib turuvchi so’rg’ichsimon emissar venalar, vv. emissariae mastoideae , o’tadi. So’rg’ichsimon o’simtani tangasimon qismga o’ish joyida tashqi yuzada yaxshi seziluvchi so’rg’ichsimon – tangasimon chok, sutura squamosomastoidea, ning qoldig’I bor bo’lib u yosh bolalarda yaxshi ko’rinadi. Yüklə 10,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|