Odam anatomiyasi
Yüklə 10,25 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
G’alvirsimon suyak.
G’alvirsimon suyak, os ethmoidale , (ras. 77- 81; ras.118-121), toq, uning ko’proq qismi burun bo’shlig’ining yuqorigi qismida, ozroq – qismi esa kalla asosining oldingi qismida joylashgan. U noto’g’ri kubsimon shakilda bo’lib, hovo saqlovchi yacheykalardan tashkil topgan va hovo saqlovchi suyaklar, ossa pneumatica, gruppasiga kiradi. G’alvirsimon suyakda gorizontal yo’nalgan, g’alvirsimon plastinka, vertikal yotuvchi perpendikulyar plastinka va perpendikulyar plastinkaning ikki yonida joylashgan g’alvirsimon labirintlar, kabi qismlardan iborat. G’alvirsimon plastinka, lamina ciribrosa, (ras. 77, 119), burun bo’shlig’ining yuqorigi devorini hosil qiladi. Peshona suyagidagi g’alvirsimon o’ymada gorizontal joylashib peshona- g’alvirsimon chok, sutura frontoethmoidalis, ni hosil qiladi. U uncha katta bo’lmagan 30-40 ta teshiklar, foramina fibrosae, bilan teshilgan ( bular orqali hid sezish nervi tolalari va tomirlar o’tadi) (ras. 117). Perpendikulyar plastinka, lamina perpendicularis (ras. 78, 80, 109, 120), ikki qismga bo’linadi: g’alvirsimon plastinka ustida joylashuvchi, yuqorigi kichik va g’alvirsimon plastinkaning ostida joylashuvchi, katta pastki. Yuqorigi qism xo’roz toji qirrasi, crista galli, ni hosil qiladi va kalla bo’shlig’iga tomon yo’nalgan bo’ladi ( qirraga bosh miyaning o’rog’I – miya qattiq pardasining o’simtasi brikadi). Xo’roz toji qirrasining oldpastki, ikki yon tomonda doimiy bo’lmagan – xo’roz toji qirrasining qanoti, ala cristae galli, mavjud. Ikkala qanot ham yuqori va orqadan peshona suyagidagi ko’r teshik, foramen cecum, bilan chegaralangan. Perpendikulyar plastinkaning pastki qismi noto’g’ri to’rtburchak shaklida, burun bo’shlig’iga ya’ni pastga tomon tik tushgan va burun bo’shlig’idagi suyak to’sig’ining oldyuqorigi qismini tashkil etadi. Plastinka yuqoridan peshona suyagining qiltanog’I, oldindan – burun suyagiga, pastdan – dimog’ suyagi, old va pastdan burun to’sig’ining tog’ayli qismiga brikib turadi. Ko’pincha perpendikulyar plastininkaning barcha yoki ozgina qismining u yoki bu tomonga siljishi kuzatiladi. G’alvirsimon labirint, labirinthus ethmoidalis, (ras. 81, 121) – juft hosilalar bo’lib, perpengikulyar plastinkaning ikki yon tarafida joylashadi va g’alvirsimon plastinkaning pastki yuzasiga tegib turadi. U bir biri bilan va qator teshiklar orqali burun bo’shlig’I bilan bog’lanuvchi ko’p sonli xovo saqlovchi g’alvirsimon yacheykalar, cellulae ethmoidales, (ras. 77, 120, 121)dan iborat. Yacheykalar burun bo’shlig’idagi shilliq qavatning bevosida davomi bo’lmish shilliq qavat bilan qoplangan. Oldinda joylashgan yacheykalar o’rta burun yo’liga, o’rta va orqa yacheykalar yuqorigi burun yo’li bilan aloqa qiladi. Lateral devor bo’lib, ko’z kosasining ichki devorini asosiy qismini hosil qiluvchi ko’z plastinkasi, lamin orbitalis, hisoblanadi. Plastinka yuqoridan peshona suygi bilan brikib peshona-g’alvirsimon chok , sutura fronto- ethmoidalis, pastdan – yuqorigi jag’ bilan – g’alvirsimon-yuqorigi jag’ choki , sutura ethmoidomaxillaris, va tanglay suyagining ko’z o’simtasi bilan – tanglay-g’alvirsimon chok, sutura palato- ethmoidalis , ni hosil qiladi (ras. 124). Labirintning yuqorigi tomonidan ikki egatcha – oldingi va orqa g’alvirsimon egatchalar mavjud bo’lib, peshona suyagidagi shu nomli egatchalar bilan qo’shilib, oldingi va orqa g’alvirsimon teshik , foramina ethmoidales anterius et posterius, ga ochiluvchi kanalchalarni (ras. 106, 110) hosil qiladi (bu teshiklar orqali shu nomli tomir va nervlar o’tadi). Labirintning medial devori (ras. 80, 118, 119) notekkis, egatchalar bilan to’la, burun bo’shlig’I lateral devorining kattagina qismini tashkil etuvchi plastinkadan iborat. Uning perpendikulyar plastinkaga qaragan yuzasida ikkita ingichka, sal bir tomonga egilgan va tashqariga buralgan o’simta: yuqorigi burun chig’anog’I, conchae nasalis superior , va pastki o’rta burun chog’anog’I, conchae nasalis media , bor. Ba’zan yuqorigi burun chog’anog’ining ustida rudiment o’simta – eng yuqorigi burun chig’anog’i, concha nasalis suprema , joylashadi (ras. 118). Labirintni medial plastinkasining orqayuqorigi qismida, yuqorigi va o’rta burun chig’anog’ining orasida bigizsimon shakildagi fazo – yuqorigi burun yo’li, meatuz nasi superior, O’rta burun chig’anog’ining ostidagi yoriq bu – o’rta burun yo’li, meatus nasi madius, (ras. 118, 120) dir. Ilmoqsimon o’simtadan orqa va yuqorida eng katta yacheyka – g’alvirsimon pufak, bulla ethmoidalis, joylashgan. Ilmoqsimon o’simta va katta g’alvir pufakchasining orasida, pastda va oldinda yoriq – g’alvirsimon voronka, infundibulum ethmoidale, bo’lib uning yuqorigi oxiri peshona suyagi pazuxasining teshigi bilan aloqa qiladi. Ilmoqsimon o’simtaning orqa tomoni va katta g’alvirsimon pufakchning pastki yuzasida yrimoysimon yo’lak, hiatus semilunaris , hosil bo’lib,(ras. 119), u orqali yuqorigi jag’ suyagidagi pazuxa o’rta burun yo’li bilan tutashadi. Yüklə 10,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|