Odam genetikasi
Yüklə 40 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
miИ
'ШШШ A В D 6-rasm. Barmoqlardagi popilyar chiziqlar joylashishining asosiy turlari. A - yoysimon, В - sirtmoqsimon, D - aylanasimon. Genetik tadqiqotlarda miqdoriy ko‘rsatkich sifatida barmoqlarda gi chiziqlar soni olinadi. Bunda triradius (delta)dan markazgacha boigan chiziqlar sanaladi. Miqdoriy ko‘rsatkich har barmoq bo‘yicha hisoblanadi. Ikki q o i barmoqlaridagi «chiziqlaming umumiy miq dori» TRC (total ridga count) bilan ifodalanadi. Barmoqlarda yoylar ko‘p b o isa TRC miqdori kam boiadi. Barmoqlarda o ‘rama yoki mu- 21 rakkab chiziqlar bo‘lgan holda TRCga barmoqning qaysi tomonida ko‘p chiziqlar b o isa, shu raqamlar e’tiborga olinadi. Har xil odamlar barmoqlaridagi TRC 0 dan 300 taga borishi mumkin. Barmoqlardagi popilyar qirralar odamlar jinsiga bog‘liq boim asada, lekin shunga qaramay jinsiy xromosomalar bu belgiga ta’sir ko‘rsatadi. Barmoqlardagi chiziqlar soni jinsiy xromosomalar miqdoriga bog‘liqligi quyidagi jadvalda yaqqol ko‘zga tashlanadi. Jadvalda keltirilgan m a’lumotlardan m a’lum boiadiki, X jinsiy xromosomalar soni genotipda qancha ko‘p bo‘lsa, umumiy qirralar soni shuncha kamayib boradi. 3-jadval X va Y xromosomalar soni Barmoqlardagi chiziqlar soni XO 178,0 XY 145,0 XYY 133,0 XX 127,2 XXY 114,8 XXYY 100,1 XXXY 93,0 XXXXYY 73,0 XXXX 110,0 XXXXY 49,9 Bunday m a’lumotlar tahlili o‘z-o‘zidan dermotoglifika metodida xromosoma kasalliklariga tashxis qo‘yishda foydalanish mumkinligi- dan darak beradi. Shu sababli ham keyingi yillarda dermotoglifika metodi tibbiyot gcnetikasida keng qoilanilmoqda. TRC ko‘rsatkichi yuqori bo‘lgan ota-onalaming farzandlarida ham bu ko‘rsatkich yuqori, aksincha TRC ko‘rsatkichi past boigan ota-ona farzandlarida 22 esa past bo‘ladi. TRC poligen tipda irsiylanishi 1931-yili Bonnevi to monidan ilgari surilgan. Hozirgi vaqtda barmoqlarda har bir popilyar qirralar tipini poligen irsiylanishi haqida I.S.Gusev ilgari surgan tax- min mavjud. Mazkur taxminga ko‘ra yuqori darajada sirtmoqsimon - 95,2%, so‘ng o ‘ramasimon - 84,1%, past darajada yoy shaklidagi popilyar chiziqlar joylanish tiplari irsiylanadi. Barmoqlardagi popil yar chiziqlar tipining har biri dominant WAL genlar orqali irsiylanadi. Taxmin qilinishicha W geni xromosomaning IV guruhida, A geni V guruhida, L geni esa VII guruhida joylashgan. Shu bilan birga barmoqlardagi populyar chiziqlar irsiylanish tipla- riga jinsiy xromosomalar genlari ham modifikatsion ta’sir ko‘rsatadi. Chunonchi, X jinsiy xromosomalar soni kariotipda ortishi bilan A sistemasining ekspressivligi ham ortib, W sistemani ekspressivligi kamayadi, boshqacha aytganda umumiy soni kamayadi. L sistemadagi genlar ekspressivligi maksimal darajasi jinsiy xro- mosomalari kamayganda ro‘y beradi. Natijada sirtmoqsimon tip ko‘payib chiziqlar soni ham ortadi. Har xil etnik guruhlaming popul yar chiziqlari o‘ziga xos tipda boiadi. Masalan, yoysimon, o ‘rama populyar chiziqlar tipi shimoliy amerikaliklarda, yaponlarda ko‘proq, pigmeylar, bushmenlar, vengerlarda esa kamroq boiadi. Yüklə 40 Kb. Dostları ilə paylaş:
|