O`lch varaq Hujjat № imzo sana "FrontPage" web-muharriri bo’yicha o’rgatuvchi dastur yaratish bet Bajardi

 
§ 1.3. Interaktiv filmlar yaratishning ActionScript muhiti. 
 
Interfaollik. 
Flash roliklarni namoyishi vaqtida saytga kirgan foydalanuvchi klaviatura 
yoki sichqonchani ishlatib rolikni turli fragmentlariga o`tishi, obyektlarni 
ko`chirishi, formaga ma’lumot kiritishi va boshqa ko`pgina amallarni bajarishi 
mumkin bo`lgan interfaol roliklarni yaratish imkonini beradi. Flash-roliklarni 
interfaolligi Actionscript tilidagi buyruqlar ketma-ketligi ko`rinishidagi amallarni 
berish yo`li bilan amalga oshiriladi. Amal u bilan bog`liq bo`lgan hodisa yuz 
berganda bajariladi. Bunday hodisalardan masalan, rolikni biror-bir kadriga o`tish 
yoki foydalanuvchi tomoindan sahifadagi tugmachani bosishi bo`lishi mumkin. 
Tugmachalar (masalan, alohida boshqaruv paneli ko`rinishida birlashtirilgan), rolik 
fragmentlari yoki alohida kadrlari interfaol bo`lishi mumkin. Shu bilan birga 
ko`pgina standart amallar rolikni biror- bir elementiga Actionscriptda 
dasturlashdan foydalanmay berilishi mumkin. Standart amallarga masalan, rolikni 
namoyishini boshlash va to`xtatish, ovozni yoqish yoki o`chirish, belgilangan 
URLga o`tish va boshqalar. Hammasi bo`lib standart amallarni unga yaqin turi 
mavjud.[4] 
Flash roliklarda tovushni ishlatishni bir necha usullarini taqdim etadi. Siz 
rolikni syujeti va foydalanuvchi bajargan amaldan qat’iy nazar to`xtamaydigan 
tovushni yaratishingiz mumkin. Alternativ variant animatsiya va tovushni 
sinxronlash. Bundan tashqari, Flashda tugmachalarga tovushni ulashingiz mumkin, 
bu esa tugmachalarni yanada interfaol qiladi. Nihoyat, tovush bilan ishlashni yana 
bir varianti- Actionscript senariylardan foydalanib tovushni boshqarishdir. Flashda 
tovush qo`shishni ikki xili mavjud: hodisaviy-boshqariladigan (event sound) va 
oqimli (stream sound). Flash tovush bilan ishlashda foydalanuvchlar uchun 
quyidagi imkoniyatlarni yaratadi: 
· bo`lunuvchan tovush kutubxonalarini yaratish, ya’ni bir kutubxonadagi 
tovushni bir necha roliklarda foydalanish imkoniyatidir; 

---

o`lch varaq 
Hujjat № 
imzo 
sana 
“FrontPage” web-muharriri bo’yicha o’rgatuvchi dastur 
yaratish
bet 
Bajardi 
Bozorova D. 
38 
Rahbar 
Sariyev R.B. 
· tovush sifati va eksnort qilinayotgan rolikni optimal birlashuvini tanlash 
maqsadida tovushli ma’lumotlarni qisish ko`rsatkichlarini boshqarish; muallif 
alohida tovush yoki rolikdagi barcha tovushlar uchun qisish ko`rsatkichlarini tanlashi 
mumkin. 
Bundan tashqari tovushni o`zgartirish uchun turli qo`shimcha effektlardan 
foydalanish ham mumkin. 
Roliklarni Flash yordamida yaratish va tahrirlash vaqtida foydalanuvchi FLA 
formatga ega fayllar bilan ishlaydi. Bu Flash muharririni ichki (shaxsiy) formatidir 
va u faqt Flashga «tushunarli» dir. Web-brouzer yordamida namoyish etish uchun 
mo`jallangan roliklar SWF formatiga o`kazib olinishi zarur. Yuqorida ta’kidlab 
o`tilganidek, ushbu formatni brouzerlar (Internet Explorer, Netscape va Opera)ni 
so`ngi versiyalarida namoyish etilishi mumkin yoki maxsus Flash-Player yordamida 
ham namoyish etilishi mumkin. Ushbu Flash-Player Flash muharriri tarkibiga 
mustaqil dastur sifatida kiradi, va SWF-fayllar Flash muharririsiz ham Flash- 
Playerda namoyish etilishi mumkin. Shu bilan birga rolikni barcha funksional va 
interfaol imkoniyatlar saqlanib qoladi. Flash-roliklarni «mustaqil» namoyish etilishi 
ikkinchi varianti - bu Universal Media- Player (Windows Media Player)dan 
foydalanishdir. Buning uchun Flash-rolik AVI formatiga eksnort qilinishi kerak. 
Lekin bu holda, rolikni hajmi o`n ayrim hollarda yuz barobar ortib ketishi mumkin. 
Flash - roliklarni AVI formatiga o`tkazilishi ularning interfaolligini yo`qolishiga 
olib keladi, shuning uchun ushbu variant keng tarqalmagandir. Flash-roliklarni 
namoyish etilishni yana bir varianti mavjuddir (ushbu variant ham inetraktivsiz 
ko`rinishda bo`ladi). Bu variant Flash- rolikni animatsiyalashgan GIF-formatga 
o`tkazishdan iboratdir. Bu holda, eksnortni ikki varianti mavjud: har bir fayli 
animatsiyani 1 kadriga mos keluvchi GIF-fayllar to`plami ko`rinishida yoki bir 
animatsiyalashgan fayl ko`rinishidadir. Eksnortning ikkinchi varianti afzalrokdir, 
chunki boshqa bir dastur (masalan, Ulead GIF Animator) yordamida kadrlarni 
«yig`ish»ga qaraganda bu variantda fayl hajmi kichikroq bo`ladi. 
Yuqorida sanab o`tilgan Flash-roliklarni eksnorti ularning dinamikasini (u 
yoki bu darajada) saqlanishini ta’minlaydi. Lekin, zarur bo`lganda Flashdan oddiy 

---

o`lch varaq 
Hujjat № 
imzo 
sana 
“FrontPage” web-muharriri bo’yicha o’rgatuvchi dastur 
yaratish
bet 
Bajardi 
Bozorova D. 
39 
Rahbar 
Sariyev R.B. 
grafik muxarriri sifatida ham foydalanish mumkin. Uning yordamida yaratilgan 
tasvirni biror bir grafik format (vektorli yoki rastrli)ga o`tkazilish mumkin. Shu 
bilan birga, Flash rolikga boshqa grafik formatlarda berilgan tasvirlarni qo`shish 
(ya’ni imnort qilish) imkoniyatiga ega. Quyidagi jadvalda Flash «tushunadigan» 
keng tarqalgan grafik formatlarni ro`yxati keltirilgan