O`lch varaq Hujjat № imzo sana "FrontPage" web-muharriri bo’yicha o’rgatuvchi dastur yaratish bet Bajardi

Multimedia komponentlariga qo’yiladigan talablar. 
Belgili ma`lumotlarda grammatik va orfografik xatolar, imlo qoidalarining 
buzilishi, stilistik kamchiliklar bo’lishiga yo’l qo’yib bo’lmaydi. Operatcion tizimga 
o’rnatilgandan keyin, foydalanuvchi qo’llashi mumkin bo’lgan shriftlar tanlanishi 
kerak. ETR dasturiy moduli bunday shriftlarni brauzerlarda aks ettira olmasa, 
boshqa shriftlardan (masalan, erkin tarqatiluvchi shriftlar) foydalanish mumkin. 
Statistik vizual ma`lumot turli manbalardan olingan va ETR kontentida turli
vazifalarni bajarishga mo’ljallangan tasvirga keng spektrdagi talablarning
qo’yilishi bilan xarakterlanadi. Bunda yomon shakllantirilgan badiiy mezon katta rol 
o’ynaydi, shuning uchun bu turdagi multimedia komponentlariga qabul qilib 
bo’lmaydigan variantlarini ajratib olish maqsadga muvofiq. 
Statik vizual ma`lumotlar ko’rinishlarida quyidagi nuqsonlarning bo’lishiga 
yo’l qo’yilmaydi: 
Geometrik xatolik; 
past tiniqlik (tasvirdagi muxim detallarning yo’qolishi); 
foto tasvirdagi yorug’likning kamligi yoki ko’pligi; 
raqamli fotoapparat yordamida suratga olishda yorug’likning kamligi sababli 
ortiqcha rangli nuqtalarning paydo bo’lishi (raqamli halaqit omillari); 
ranglar balansining buzilishi; 
tasvirni haddan tashqari kompresslash natijasida begona detallarning paydo 
bo’lishi; 
poligrafik materiallarni sifatsiz skanerlash natijasida tasvirda buzuvchi 
faktorlarning vujudga kelishi. 
Dinamik vizual ma`lumotlar, shakllarning ko’pligi bilan farqlanadi: 
realistik, sintezlangan (shuningdek uch o’lchamli) vizual ma`lumotning 
mediakombinatciyalarida tovush bilan qo’llanilishi va alohida 3D kompozitciyasini 

---

o`lch varaq 
Hujjat № 
imzo 
sana 
“FrontPage” web-muharriri bo’yicha o’rgatuvchi dastur 
yaratish
bet 
Bajardi 
Bozorova D. 
22 
Rahbar 
Sariyev R.B. 
tashkil etishi mumkin. 
Dinamik vizual ma`lumotlar ko’rinishlarida quyidagi nuqsonlarning 
bo’lishiga yo’l qo’yilmaydi: 
satrlarning tushirib qoldirilishi va sinxronlikdagi uzulish; 
tasvir perimetri bo’ylab qora va uzilish chiziqlarining tushishi; 
past darajadagi tiniqlik (tasvirdagi muxim detallarning yo’qolishi); 
harakat dinamikasidagi sakrashlar (boshlang’ich video kadrlari 
chastotasining o’zgarishi natijasi); 
tasvir detali chegarasining notekisligi (kadr o’lchamining o’zgarishi 
natijasi); 
yorug’likning kamligi yoki ko’pligi; 
ranglardagi o’tish chegarasining buzilishi; 
ranglar balansining buzilishi; 
raqamli halaqit; 
kompressiya natijasidagi buzilishlar. 
Agar dinamik vizual ma`lumot tovush bilan mediakombinatciyada amalga 
oshirilgan bo’lsa, tovush vizual ma`lumot bilan mos (sinxron) bo’lishi shart. 
Video ma`lumot yoki animatciyadan tushunilishi qiyin bo’lgan grafik yoki 
oddiy matnli ma`lumotlar bo’limida foydalanish kerak. Video klip vaqt 
masshtabini o’zgartirishi, tezlashtirilgan, sekinlashtirilgan xolda taqdim etilishini 
inobatga olish kerak. 
Video ma`lumotga statik video ketma-ketlik (grafika- chizilgan tasvir va 
rasm) va dinamik ketma-ketlik (oddiy video- sekundiga 25 ga yaqin foto/kadr, 
kvazivideo – sekundiga 6 dan 12 gacha rasmli animatciya). 
Ob`ektning yorug’ligi va tiniqligi tasvirni aniq idrok qilish imkonini berishi 
kerak. 
Tasvirning fonga nisbatan kontrastligini ob`ektning hajmini hisobga olgan 
holda tanlash kerak (hajm qancha kichkina bo’lsa kontrast shuncha yuqori bo’ladi). 
Video chastotasini soniyasiga 25 kadr etib (frame rate) kodlashtirish (yozish) 
umumiy talab hisoblanadi. Faqat aks ettiriluvchi voqealarning qisqa dinamikasida 

---

o`lch varaq 
Hujjat № 
imzo 
sana 
“FrontPage” web-muharriri bo’yicha o’rgatuvchi dastur 
yaratish
bet 
Bajardi 
Bozorova D. 
23 
Rahbar 
Sariyev R.B. 
qayta tiklash chastotasining pasayishi mumkin. Bundan tashqari 2D/3D 
sintezlangan vizual ma`lumot uchun quyidagilar tavsiya etiladi: 
kadr o’lchovi tasvirdagi “pirpirash” bartaraf etilgan holatda mantiqiy 
tarkibdan kelib chiqib tanlanishi kerak; 
pirpirash effektidan foydalanilganda element chastotasiga 1-3Gtc atrofida 
kuch berish kerak; 
3D tasvirlar uchun matn ko’rinishi sifati diqqat bilan tekshiruvdan 
o’tkazilishi lozim. 
Tovushli ma`lumot turli analog va raqamli tashuvchilar, shuningdek original 
diktorlik matni, musiqa yozuvlaridan foydalaniladigan manbalardan hosil qilinishi 
mumkin. 
ETRning ovozli fragmentlarida quyidagi nuqsonlar bo’lishiga yo’l 
qo’yilmaydi: 
fondagi shovqin, chet tovushni keltirib chiqaradigan yot ovozlar; 
qayta ishlash va yozish jarayonidagi xatolar effektidagi signal bo’lishi; 
yakuniy yozuv past yoki baland chastotalarga ega bo’lishi; 
diktorlik nutqidagi bevosita nuqsonlar (duduqlanish, tovushlarni noto’g’ri 
talaffuz qilinishi va boshqalar); 
keng dinamik diapazon – nutq fragmentidagi past va baland tovush 
darajalari o’rtasidagi katta farq. 
Umumiy tavsiyalar quyidagilardan iborat: 
normallashtirishni qo’llash zarurati – modulning barcha fragmentlarining 
eshitilishi darajasini silliqlash; 
bir turdagi siqish formatidan foydalanish; 
dastlabki fonogrammalarni raqamli ko’rinishda ifodalash; 
analog tovushli fragmentni raqamliga o’tkazish jarayonida to’g’ridan to’g’ri 
kommutatciya jarayonidan foydalanish (-6dB dan -3 dB gacha chastotali fayl 
tavsiya qilinadi). 

---

o`lch varaq 
Hujjat № 
imzo 
sana 
“FrontPage” web-muharriri bo’yicha o’rgatuvchi dastur 
yaratish
bet 
Bajardi 
Bozorova D. 
24 
Rahbar 
Sariyev R.B.