Oliy matematika, statistika va ekonometrika

Aholi turmush darajasini umumlashtiruvchi ko’rsatkichlar
Renta – 
bu ko’chmas mulk egalarining o’z mulkini muqobil 
ishlatishdan olgan daromadi. Er, imorat, xonadon, uy va boshqalar ijaraga 
berilib, undan daromad ko’riladi. Ular muqobil ishlatilganda ortiqcha 
daromad topiladi va u rentani tashkil etadi. Daromadlar tizimida er egasi 
mulkdor sifatida rentani o’zlashtiradi, ammo er taklif o’zgarishlariga 
ta’sirchan emas, chunki u cheklangan. 

---

89 
Bu ko’rsatkichlar qiymat - pul ko’rsatkichlari bo’lib, aholining hayotiy ehtiyojlarini qondirish me’yorini aks 
ettiradi. Aholi jon boshiga yaratilgan SMD iqtisodiy taraqqiyotni va aholi turmush darajasini ifodalaydi: 
Aholi turmush darajasining yuksalishi uchun SMD ning o’sish sur’ati aholining o’sish sur’atidan yuqori bo’lishi lozim. 
Buni aniqlash uchun turmush darajasi indeksini hisoblash kerak: 
 
 
 
 
 
Nominal va real daromadlar va ularni hisoblash 
 
Nominal daromad – 
bu bevosita xodim mehnatining miqdori va sifatiga qarab to’lanadigan haq bo’lib, u pul shaklidagi 
jami daromadni o’z ichiga oladi. Shu nuqtai nazardan nominal daromad quyidagicha hisoblanadi: 
Bu yerda: ND – nominal daromad; MBOD – mehnat bilan olgan daromad; ya’ni ish haqi, menejer daromadi, tadbirkor 
daromadi, MKD – mulkdan kelgan daromad, ya’ni foyda, renta, foiz va dividend. 
Pul daromadining o’zi, ya’ni nominal daromad aholi turmush darajasini aniq ifodalay olmaydi, pulning real qadri iste’mol 
tovarlari narxiga ham bog’liq. Shu sababli real daromad: 
-
nominal daromadning miqdoriga; 
-
daromaddan chegirilgan har xil soliqlar va to’lovlarga, ya’ni pul daromadining egasi qo’liga tegadigan qismiga; 
-
transfert to’lovlariga, ya’ni pensiya, nafaqa, ishsizlik bo’yicha nafaqalar, tibbiy sug’urta kabilardan tushgan daromadlarga 
bog’liq.
Real daromad 
jami pul daromadlari (brutto daromad)dan turli to’lovlar (soliqlar, sotsial sug’urta to’lovlari) chegirib 
tashlangandan keyin qolgan qismi – sof (netto) pul daromadini baho indeksiga bo’lish yordamida aniqlanadi: 
Bu yerda: TT – transfert to’lovlar evaziga tushgan daromadlar; S – soliqlar va turli to’lovlar; J
p
– bahoning umumiy 
indeksi. 
Real daromad iste’mol tovarlar va xilma - xil xizmatlarda ifodalangan daromad bo’lib, pul daromadining xarid 
qobiliyatini bildiradi, aholi turmush darajasini umumlashgan holda tavsiflaydi.