Oliy matematika, statistika va ekonometrika

bozorga chiqarish tushuniladi.
Eksport kvota

deganda muayyan tovar (xizmat, kapital)ni eksportga belgilangan hajm (hissa)da ishlab chiqarish 
va etkazib berish tushuniladi.
Import (lot. importo – olib kelish) – deganda ichki bozorda sotish uchun mamlakatga xorijiy tovarlar, texnologiya, kapital 
kiritish va xizmatlar keltirish tushuniladi.
Import kvota - bu har yili mamlakatga keltirishga ruxsat berilgan xorijiy mahsulot hajmini miqdor jihatdan 
cheklab qo’yishdir. 
Tashqi savdo oboroti (TSO) eksport (E) va import (I) yig’indisidan tashkil topadi: 
Eksport bilan import o’rtasidagi tafovut savdo qoldig’ini (
) beradi: 
23
X.Shodiyev,I.Habibullayev tahriri ostida. Statistika. (daslik). Toshkent.:2013 yil.358-360 betlar. 

Kvota
- bu umumiy ishlab chi
q
arish, sotish, import, eksport va bosh
q
a ijtimoiy faoliyat so
h
alarida kelishuv 
asosida 
h
ar bir ishtirokchi uchun joriy 
q
ilinadigan 
h
issa. U xal
q
aro bitimlarga binoan amalga oshiriladi. 
ТСО

TSO= E+I 

---

79 
Agar eksport importdan ko’p bo’lsa, u holda tashqi savdo qoldig’i musbat, aksincha, ya’ni eksport importdan kam bo’lsa, u 
holda savdo qoldig’i manfiy bo’ladi. Keyingi holat tashqi balansining defitsitli, ya’ni taqchilli balans ekanligidan dalolat 
beradi. 
Eksport va import o’rtasidagi nisbatlarni turli yondashuvlarda statistik tahlil qilish maqsadida quyidagi 
ko’rsatkichlar hisoblanadi
EE>1 va JE >JYaIM bo’lishi mazkur mamlakatda tovarlar eksportining ularni ishlab chiqarishga nisbatan tezroq 
o’sganligidan dalolat beradi. Bu albatta ijobiy hol. 
EI>1 va JI>JYaIM bo’lishini esa har doim ham ma’qul deb bo’lmaydi. Chunki mamlakat o’z ehtiyojini qondirish 
uchun o’zida ishlab chiqarishdan ko’ra tovarlarni chetdan olib kelishiga harakat qilgan bo’ladi.