42
Kondensatorlar ishlashini to‘liq nazorat qilish uchun barcha uchta
fazasiga ampermetrlar o‘rnatish afzal deb hisoblanadi. Bu holatda
ampermetrlar ko‘rsatgkichlari
taqqoslanib, fazalar sig‘imi tengligi
nazorat qilinadi.
EQUQ 400 kVAr gacha quvvatli kondensator batareyalar zanjiriga
faqat bitta ampermetr o‘rnatishga ruxsat beriladi. 400 kVAr va o‘ndan
yuqori batareyalar uchun uchta ampermetr o‘rnatilishi talab qilinadi.
Yuqori kuchlanishli kondensator qurilmalarida ampermetrlarni tok
transformatorlar orqali biriktiriladi. Uchta ampermetrni ulash uchun
ikkita tok transformatori etarli, chunki uchinchi ampermetr ikkita boshqa
fazalar toklarining yig‘indisi sxemasi bo‘yicha ulanadi (5.8-rasm).
Kondensator qurilmalar ishlab chiqargan reaktiv energiyani
hisoblashi quyidagi sabablarga ko‘ra maqsadga muvofiqdir:
- kondensator qurilmalar ishlab chiqargan energiya aktiv va reaktiv
energiya iste’moli birgalikda elektr ta’minot tizimidan elektr qurilma
mijozlarining tabiiy quvvat koefitsientini topish
imkonini beradi;
- kondensator qurilmalar ishlab chiqargan reaktiv energiyani
hisoblash (misol, kechqurungi o‘chirilishni tekshirish), uning ishlash
nazoratini yengillashtiradi.
Reaktiv energiya ishlab chiqarilishiga hisoblagichlar o‘rnatilishi
kondensator batareya jihozlariga sarflanadigan harajatini oshiradi va
kichik quvvatli batareyalar uchun maqsadga muvofiq emas. EQUQ
sanoat korxonalarning iste’molchilari ulangan kondensator batareyalar
quvvati 100 kVAr va o‘ndan yuqori bo‘lganida, agar ularga berilayotgan
reaktiv
energiya
korxonaning
quvvat
koeffitsienti
bo‘yicha
hisoblanayotgan bo‘lsa, reaktiv energiya hisoblagichlari o‘rnatilishini
talab qiladi.
Kondensator
qurilmalar
zanjirlarida
uning
qisqichlaridagi
kuchlanishi va toki oralig‘idagi fazaviy burchak siljishi 900 ga yaqin.
Kondensator qurilmalar zanjiridagi
aktiv quvvat isrofi, faqat maxsus
sinov qurilmalaridan olingan kondensatorlardagi tgδ bilan topilishi
mumkin. Ishlatilish davrida qurilmadagi na aktiv quvvat isrofi na aktiv
energiya isrofi, o‘lchanmaydi.
KQ ishlatilishida batareyalar o‘chirilgandan keyin har bir
kondensator sig‘imini davriy ravishda o‘lchanadi. Sig‘imi 10
mkF dan
oshmaganlarida, maxsus asbobda o‘lchanadi, katta sig‘imlilarda
ampermetr va voltmetr usuli qo‘llaniladi. Bu usul qo‘llanilganida sig‘im
quyidagi o‘zoro nisbat bilan hisoblanadi:
44
Elektr miqdorlaridan tashqari yana quyidagilar o‘lchanadi:
- kondensatorlar joylashtiriladigan
xonalar horarati;
- kondensatorlar horarati.
3.8- rasm. Uch fazali kondensatorlar sig‘imini o‘lchashni tushuntirish
sxemasi
Havo horaratini o‘lchash uchun o‘lchanishi chegaralangan
termometrlardan foydalaniladi, horaratlarni qamrovchi, yoz va qish
movsimida kuzatiladigan xonalar. Kondensator
tanasi horaratini
termoparada yoki termometrda o‘lchashda horarat eng yuqori bo‘ladigan
nuqtaga kiritiladi, va u tajriba orqali aniqlanadi. Termopara atrof muhit
va kondensatorning horarati farqidan ta’sirlanadi, ya’niy kondensator
holat ko‘rsatgich miqdorini tavsiflaydi. Termometrlardan termoparaning
ustunligi shundan iboratdir. Termometr bilan kondensator horaratlarini
o‘lchash deyarli aniq natija bermaydi. Bundan tashqari,
termometrlar
ko‘rsatgichlarini xisoblash, kondensatorlarning pastki va ayniqsa
yuqorigi jovonlarda o‘rnatilgan batareyalarda murakkabroqdir.
Dostları ilə paylaş: