72
V BOB. KONDENSATOR QURILMALARNI HIMOYALASH
TURLARI
KU ni ishlatishda shikastlanishi va ularni normal rejimlarida
ishlashi:
- kondensatorning shikastlanishi;
- bo‘limlar qoplamalari oraliqlarida QT chiqishi izolyatorlar tashqi
yuzalarida yoki bo‘limlar yon yuzalarida fazalar aro o‘tish, chiqish
izolyatorlari tashqi yuzalarida yoki ichki tana orqali kondensator
tanasiga to‘tashishi;
-
fazali
QT
va
boshqalarining
yerga
zaminlanishi
kondensatorlardan
tashqari,
qurilma elementlarida, yani kondensatorlar
batareyalari shinalanishida QT bo’ladi;
- nominal ishlash rejimlari: yuqori garmonikali ruxsat etilgan
chegaralash toklarida kondensatorlar o‘ta yuklanishi ruxsat etilgan
chegaralardan yuqori bo‘lganida kondensatorlar qisqichlarida davomli
kuchlanish oshishi qisqa muddatga o‘ta kuchlanish (avtotransformatorlar
yoki kommutatsiyali qurulmalar).
Bo‘limlar qatlamlari ora QT qatlamlarda
dielektrik siriqishi
natijasida, shikastlanish turi ko‘p tarqalgan hisoblanadi, ularni
ishlatishda kuch kondensatorlarida sodir bo‘ladigan nuqsonlar
kondensator bo‘limlarini himoyalashda ichiga alohida o‘rnatilgan
saqlagichlarda bajariladi. Uning ishlash sharti bo‘limlar biriktirilishi,
kondensator batareyalar ulanish sxemalariga bog‘liq.
Agar uch fazali
kondensator har bir faza bo‘limi parallel ulangan bo‘lsa kondensator
fazalari uchburchak ulangan holda kondensator batareyalari doimo
parallel ulangan bo‘ladi va bo‘limlar qatlamlari orasidagi izolyasiya
siriqishi ikki fazali QTga teng, bu kondensator qurilmadagi va bo‘lim
shikastlanishini ajratish uchun yetarli.
Boshqa ulanish sxemalarida bo‘limlar qoplamalari ora to‘tashuv
faqat tokning bir
nechaga ortishiga olib keladi, alohida o‘rnatilgan
saqlagichlar orqali oquvchi tok lekin bu fazalar ora QT emas, bu tokning
oshishi alohida o‘rnatilgan saqlagich ishlashiga etarli bo‘lmasligi
mumkin. Shu sababli yuqori kuchlanishli kondensatorlar (3150-10500
V) bo‘limlarni himoyalash uchun alohida saqlagichlar
bilan
(jihozlanmaydi).
Tokning oshishi va saqlagichning ishlamasligi himoyalanayotgan
kondensatorlar
yoki
bo‘limlarni
birorta
bo‘limlarda
yoki
73
kondensatorlarda kuchlanish oshishini keltirib chiqaridi va boshqalarida
kuchlanish pasayishiga olib keladi. Kuchlanish oshishi hisobiga
shikastlanish rivojlanishiga shorait yaratib beradi, bu vaqt o‘tishi bilan
kondensator qurilmalarida ikki fazali QTga olib kelishi mumkin.
Ularda ikki fazali QT sodir bo‘lmasdan qatlamlar orasidagi
to‘tashuvga KUni qoplamlar ora to‘tashuvidan oldin ta’sir qiladigan
himoya deb ataladi.U kondensatorlar kamroq shikastlanganlarida
ishlashi kerak, ularni but saqlash va ta’mirlash imkoni bo‘lsin, va bitta
kondensator
shikastlanishi
boshqa
kondensator
batareyalar
shikastlanishiga olib kelmaydi.
Qatlamlar ora to‘tatishdan himoya
selektivli ishlashi kerak
shikastlangan kondensatorni o‘chirib minimumli butlarini saqlab qolish.
KUlarni qatlamlar ora to‘tashishidan himoya amalga oshirilishi:
kondensatorlar uchun ichida alohida o‘rnatilgan saqlagichlarda
bo‘limlarni himoyalash;
kondensator
uchun
alohida
o‘rnatilgan
saqlagichlarda
kondensatorlarni himoyalash;
barcha batareyalarni uch fazali batareya sig‘imlariga teng
emasligiga ta’sir etuvchi releda himoyalash.
Birinchi ikki himoya bazasi faqat ikki fazali QTga ta’sir qiladi,
bo‘limlarni alohida himoyasi kondensator ichiga o‘rnatilgani ko‘proq
seletivli ishlaydi, faqat nuqsonli bo‘limni ajratishni kondensator
qurilmalarida ko‘p fazali QT ko‘pincha qatlamlar ora to‘tashuv
natijasida yuzaga keladi, lekin boshqa sabablar bo‘lishi ham mumkin.
Bo‘limlari vertikal joylashtirilgan kondensatorlarda fazalar ora
izolyasiya siriqishi sodir bo‘lishi mumkin, bu siriqishlar bo‘limlar yon
tarafi yuzalarida yoki uninig sathi orasida sodir bo’ladi.
Himoya
jihozlari.
Kondensatorlar
ichiga
o‘rnatiladigan
himoyalardan tashqari, boshqa turlari mavjud:
- polipropilyonkali pardasi metallashtirilgan o‘zi tiklanadigan;
- ichiga kiritib o‘rnatiladigan schaqlagichlar;
- yuqori bosimli rele;
O‘rnatilishi zarur bo‘lgan kondensatorga tashqi himoya jihozlari.
Himoyalar jihozi sifatida quyidagilarni qo‘llash mumkin:
- avtomatik o‘chirgich:
- 1.3 dan 1,5 In gacha o‘rnatmali ishlovchi issiqlikdan ajratgichli;
- 5 dan 10 In gacha o‘rnatmali ishlovchi elektrmagnitli ajratgichli.
74
GI turdagi 1,5 dan 2In gacha yuqori tezlikda o‘chirish
imkoniyatiga ega bo‘lgan saqlagichlar.
In - kondensatorning nominal toki
Misol:
3 fazali;
Kabellarga qo‘yiladigan talablar. Amaldagi standartlarga mos
ravishda, kondensatorlar uzoq vaqt davomida nominal tokdan 30%
oshganini ushlab turishlari kerak.
Shu standartlar talabiga ko‘ra esa, kondensatorga ruxsat etilgan
sig‘imning nominal qiymatidan og‘ishi 10% dan oshmasligi kerak.
Shunday qilib, kabel hisoblangan
toki quyidagidan kam
bo‘lmasligi kerak:
Ya’ni, kabelning Ikab = 1,3·1,1·kondensatorni nominal toki In
Dostları ilə paylaş: