14
(1.14)
bu yerda N – dvigatellar soni; Q
n
–bitta dvigatelning nominal quvvati; Q
– barcha dvigatellar gengeratsiyalayotgan reaktiv quvvat yig‘indisi.
Reaktiv quvvatni
kompensatsiyalash uchun, boshqa tarmoq
bo‘limlariga ham quvvatni uzatish uchun, loyihalashtirishda SD lar
guruhlari qo‘llanilishi mumkin. U holda SD dagi qo‘shimcha
aktiv
quvvat isrofi, loyihalanayotgan obyekt uchun reaktiv quvvatni
generatsiyalash shartiga, teng bo‘ladi:
2
2
nom
2
uzat
1
2
2
2
uzat
nom
1
N
Q
D
Q
Q
Q
Q
Q
D
uzat
uzat
uzat
nom
Q
Q
D
Q
N
Q
D
yoki
,
Q
2D
Q
Q
D
2
2
2
2
nom
2
nom
1
Q
N
N
Q
Q
D
nom
uzat
(1.15)
bu yerda Q –SDlar generatsiyalaydigan loyihalanayotgan ob’yektga
uzatish uchun, reaktiv quvvati; Q
uzat
– (dastlabki yuklama)
loyihalanayotgan
obyekt
tarmoqqa
biriktirilishidan
oldin
SD
generatsiyalaydigan, reaktiv quvvat.
Nazariy jihatdan uchchala tenglamaning (1.15) har birining tashkil
qiluvchisi solishtirma narxi har xil bo‘ladi. U
Q
va Q
uzat
quvvat
generatsiyasi jadvalidan aniqlanadi. Kompensatsiyalovchi
vositalarni
tanlashda bu isrof narxlarini hisobga olish amalda imkoni yo‘q.
Bundan tashqari, isrof narxlari asosan sinxron dvigatellar ish
rejimiga bog‘liq. Agar dvigatelning qo‘zg‘atilishi rostlanmaydigan
bo‘lsa, u holda ular generatsiyalaydigan quvvat o‘zgarmaydi va isroflar
soatlar soni dvigatelning ishlagan soatlar soniga teng.
Agar SD
generatsiyalaydigan reaktiv quvvat tarmoq kuchlanishi yoki reaktiv
quvvat iste’moli miqdori o‘zgarishiga bog‘liq ravishda rostlansa, u holda
isrof soat sonlari generatsiyalanayotgan quvvat o‘zgarish
jadvali
bo‘yicha aniqlanadi.
Reaktiv quvvatni generatsiyalashdagi isrof narxi bir xil turli guruh
dvigatellar uchun, bir xil rejimda ishlovchi, quyidagi formuladan
hisoblanadi:
(1.16)
15
bu yerda S
0
– aktiv quvvat isrofining solishtirma narxi.
Umumiy holatda bir xil turdagi SDlar guruhi rostlanadigan reaktiv
quvvat manbalari sifatida qo‘llanilganida sarfiyotlar quyidagicha
aniqlanadi:
H = H
0
+ H
1
Q + H
2
Q
2
. (1.17)
O‘zgarmas tashkil qiluvchi harajat:
H = E
r
· N · K
r
, (1.18)
bu
yerda K
r
– rostlagichning narxi; E
r
– rostlagich narxidan har yili
ajratiladigan yig‘ma; N – elektr dvigatellar soni.
Dvigatellar generatsiyalayotgan, 1MVAr
quvvatga sarflanadigan
solishtirma harajat:
(1.19)
va 1 MVAr2 ga genratsiyalanayotgan quvvat solishtirma xarajati:
(1.20)
Qayta ishga tushirilayotgansinxron dvigatellar uchun Q
uzat
= 0 va
0,38 kV tarafdagi kondensator batareyalar quvvatini, topshirilgan
umumiy
kompensatsiyalovchi quvvat va 6/10
kV tomondan
uzatilayotgan,
quvvat
farqidan
aniqlanadi.
Reaktiv
quvvat
kompensatsiyasiga sarflanadigan harajat bunday holatda 0,38 kV
tarafdagi kondensator batareyalarni o‘rnatishdagi harajat va (sinxron
dvigatellardagi aktiv quvvat isrofining narxi) 6/10 kV tarafdagi reaktiv
quvvatni generatsiyalashga sarflangan yig‘indisi kabi aniqlanadi.
N ta transformatorlarda bir xil quvvatli bo‘lganida 0,38 kV
tarmoqqa 6/10 kV tarafdan uzatilishi mumkin bo‘lgan eng, eng ko‘p
reaktiv quvvat, o‘zaro nisbat bo‘yicha hisoblanadi:
(1.21)
bu yerda R – 0,38kV taraf dagi aktiv yuklama yig‘indisi; Sn–
transformatorlarning nominal quvvati; N va β – transformatorlar soni va
ularning yuklanish koeffisienti.
16
Agar energiya tizimdan Q
e
reaktiv quvvat uzatilayotgan bo‘lsa, u holatda
Q
k
kompensatsiyalovchi quvvat quyidagidan kam bo‘lmasligi kerak
(1.22)
bu yerda Q
A
– 6/10 kV
shinalaridagi reaktiv yuklama; Q
B
– 0,38 kV
tarafdagi reaktiv yuklama.
Sinxron dvigatellar generatsiyalayotgan, maksimal reaktiv quvvat,
quyidagi ifoda orqali aniqlanadi:
(1.23)
αm –sinxron dvigatellarning reaktiv quvvat bo‘yicha ruxsat etilgan o‘ta
yuklanishini hisobga oluvchi koeffisient, kuchlanishga va aktiv quvvat
bo‘yicha yuklanish koeffisientiga bog‘liqligi (1-jadvalga qarang).
Dostları ilə paylaş: