Oliy ta‘lim, fan va innovatsiyalar vazirligi termiz davlat universiteti magistratura bo

2.3-rasm. Biogaz mahsulotlari.
Organik moddalarni anaerob fermentatsiyalash jarayoni pH qiymati 6,8-8,0 oralig‘ida bo‘lganda yaxshi ishlaydi - yuqori kislotalilik biogaz hosil bo‘lishini sekinlashtiradi, chunki bakteriyalar kislotalarni iste’mol qilish va kislotalikni neytrallashtiradigan karbonat angidrid ishlab chiqarish bilan band bo‘ladi.
Bioreaktordagi azot va uglerodning nisbati 1 dan 30 gacha hisoblanishi kerak - bu holda bakteriyalar kerakli miqdordagi karbonat angidridni oladi va biogaz tarkibidagi metan miqdori eng yuqori bo‘ladi.²³
Metan miqdori yetarlicha yuqori bo'lgan biogazning eng yaxshi rentabelligi fermentlangan organik moddadagi harorat 32-35 °C oralig‘ida bo‘lsa, erishiladi; past va yuqori qiymatlarda karbonat angidrid miqdori biogazda ko‘payadi, uning sifati pasayadi. Metan ishlab chiqaradigan bakteriyalar uch guruhga bo‘linadi: psixrofilik, +5 dan +20 °C gacha bo'lgan haroratda samarali; mezofil, ularning harorat rejimi +30 dan +42 °C gacha; +54 dan +56 °C gacha bo‘lgan rejimda ishlaydigan termofil. Biogaz iste’molchisi uchun mezofil va termofil bakteriyalar eng katta qiziqish uyg‘otadi, ular organik moddalarni ko‘proq gaz hosil qilish bilan fermentatsiyalashadi.

II bob boʻyicha xulosa
Biogaz qurilmalari quyidagi asosiy elementlardan iborat - reaktor, organik moddalarni yuklash uchun bunker, biogaz chiqishi, fermentlangan organik moddalarni tushirish uchun bunker.
Dizayn turi bo‘yicha biogaz qurilmalari quyidagi turlarga bo‘linadi:

• 
  isitmasdan va reaktorda fermentlangan organik moddalarni aralashtirmasdan;
  
• 
  isitishsiz, lekin organik moddalarni aralashtirish bilan;
  
• 
  isitish va aralashtirish bilan;
  
• 
  fermentatsiya jarayonini boshqarish va boshqarishga imkon beradigan isitish, aralashtirish va moslamalar bilan.
  

Biogaz rentabelligi to‘g‘ridan-to‘g‘ri bioreaktorga qo‘yiladigan organik substrat turiga bog‘liq (quyida har bir kg quruq substrat og‘irligi bo‘yicha o‘rtacha ma'lumotlar keltirilgan):

• 
  ot go‘nggi 0,27 m³ biogaz beradi, metan miqdori 57%;
  
• 
  qoramol go‘nggi (qoramol) 0,3 m³ biogaz beradi, metan miqdori 65%;
  
• 
  yangi qoramol go‘nggi tarkibida 68% metan bo‘lgan 0,05 m³ biogaz beradi;
  
• 
  tovuq axlati - 0,5 m³, tarkibidagi metan miqdori 60% ni tashkil qiladi;
  
• 
  cho‘chqa go’ngi - 0,57 m³, metan ulushi 70% ni tashkil qiladi;
  
• 
  qo‘y go‘nggi - metan miqdori 70% bo‘lgan 0,6 m³;
  
• 
  bug‘doy somon - 0,27 m³, tarkibida 58% metan bor;
  
• 
  makkajo‘xori somonlari - 0,45 m³, metan miqdori 58%;
  
• 
  o’t - 0,55 m³, tarkibida 70% metan bor;
  
• 
  yog‘ochli barglar - 0,27 m³, metan ulushi 58%;
  
• 
  yog‘- 1,3 m³, metan miqdori 88%.