1.3.Dunyo mamlakatlari aholi soni dinamikasidagi o’zgarishlar Tadqiqotlar tahlili ko’rsatishicha, dunyo aholisining soni
asrimizning l-ming yilligida 245 dan 345 mln kishigachani tashkil
etgan bo’lsa, XIII asrda Vevropada va Osiyoning qator davlatlarida
tarqalgan turli xil yuqumli kasalliklar aholi soni ko‘payishiga olib
kelmadi, XIV asrda hatto dunyo aholisi soni kamaydi.
Mutaxassislaming fikricha aholi o‘sish sur'ati kam bo‘lishiga
qaramay, 1500-yillarda Yer shari aholisi soni 425-450 mln kishiga
yctdi. XIX asrning ikkinchi yarmida Yer shari aholisi soni ko‘payish
sur’ati 0,8 foizga teng bo’ldi. Turli manbalarning bergan
ma'lumotlariga ko'ra, 1900-yilda dunyo aholisining soni 1,5 martaga
ortgan, yoki 1,550-1,760 mln kishiga yetgan. XX asming birinchi
yarmi aholi soni ko‘payishi uchun juda qiyin va qarama-qarshiliklar
davri bo’lgan. Chunki bu davrda bir tomondan Osiyo va Amerikada
aholi soni tezlik bilan o‘sib boradi. Ikkinchi tomondan ikkita jahon
urishi (1914-1918-yillar, 1939-1945-yillari) aholi miqdori ortishiga
faqat salbiy ta'sir etadi. Ammo shunga qaramasdan, Yer shari aholisi
ko‘payishda davom etadi, masalan, 1927-yilda dunyo aholisining soni
2 mlrd kishini tashkil etgan bo‘lsa, 1950-yilda 2,558 mln kishiga
etgan. Dunyo aholisining dinamikasidagi o'zgarishlarda XX asrning
ikkinchi yarmi alohida iz qoldirgan davr bo‘ldi. O'rta asrlarda ham dunyo aholisining soni ko‘payib bordi. lekin
aholining ko'payish sur’ati nisbatan sekin bo‘lgan.1-mingyillikning
oxirida dunyo aholisining soni 250-300 millionni tashkil etgan bo’lsa,
2-mingyillikning o‘rtalarida bu ko’rsatkich 400-500 millionga etgan.
Jumladan, Osiyoda - 250 million, Yevropada - 65-80 million,
Amerikada - 30-50 million, sobiq SSSR hududida esa 15-20 million
aholi istiqomat etgan. Ushbu davrda ba’zi davlatlarda bosqinchilik,urushlar, xo‘jaliklar izdan chiqishi natijasida, aholi sonining kamayib ketganligi ham kuzatiladi. 1-jadval
