Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi namangan muhandislik-qurilishi instituti iqtisodiyot va boshqaruv fakulteti shaxarsozlik va kommunal infratzulmani boshqarish kafedrasi

Karkas elementlarini o’rnatish ketma – ketligi 
Elementlarni o’rnatish ketma – ketligiga bog’liq holda montaj qilishning
differentsial (alohida), kompleks va aralash (kombinatsiyalashgan) usullari
qo’llaniladi.
Differentsial usulda bir xil nomli konstruktiv elementlar bir vaqtda mustaqil
oqimlar bilan montaj qilinadi. Bunda montajchilarning ish unumi oshadi va
kranlarni yuk ko’tarish qobiliyatidan yanada to’laroq foydalaniladi. Differentsial
montaj bitta yki bir – birining ketidan harakatlanuvchi bir qancha montaj mexanizmlari
bilan amalga oshirilishi mumkin.
Bu usul bir qavatli sanoat binolarida faqat stropila fermalarini ketma – ket
o’rnatishga imkon bermaydi, chunki hatto ularning montaj uzellari to’liq
payvandlanganidan keyin ham ularning mustaxkamligini tahminlab bo’lmaydi. Barpo
etilaytgan binoda ketma – ket stropila osti va stropila fermalari o’rnatilganda
fermalarga plitalarini o’rnatish uchun montaj kranidan foydalanish qiyin bo’ladi yki
imkoni bo’lmaydi.
Kompleks usulda barcha konstruktsiyalarni o’rnatish bir oqimda olib
boriladi, natijada binoning to’liq montaj qilingan yacheykalari paydo bo’ladi. Keyingi
ishlarni bajarish uchun front ochiladi, qurilishning umumiy muddatlari qisqaradi.
Montaj qilishning kompleks usuli konstruktsiyalarni binoning har bir
yacheykasida kompleks o’rnatishdan iborat va karkasining konstruktsiyalari metalldan

---

---

45
bo’lgan binolar uchun xosdir. Birinchi yacheyka uchun avval to’rtta ustun montaj

qilinadi, ularga darxol loyihaviy holat tahminlanadi va ular orasida zarur bo’ylama
bog’lanishlar o’rnatiladi. Keyin ikkita kranosti to’sini o’rnatiladi, stropilaosti fermasi
montaj qilinadi. Yacheykani montaj qilish stropila fermalarini progonlar va
bog’lanishlar bilan o’rnatish, ypma elementlarni qo’yish orqali tugallanadi. Keyin
konstruktiv elementlarni o’rnatish ketma – ketligi saqlanadi, lekin montaj qilinadigan
elementlar soni o’zgarishi mumkin. Kompleks usuldan turli ismli konstruktsiyalarning
massalaridagi farq katta bo’lganda qo’llanish maqsadga muvofiq emas.
O’z ichiga avvalgi ikki usulning afzalliklarini qamrab olgan aralash usulda 
elementlarni o’rnatishning eng xilma – xil va ketma – ketligiga yo’l qo’yiladi.
Yig’ma temirbetonli bir qavatli sanoat binolari uchun xos bo’lgan bu usul
poydevorlar stakanlarini, ustunlarini, kranosti to’sinlarini, devor panellarini,
pardadevorlarini, deraza panjarasini alohida o’rnatishga va stropilaosti, stropila
konstruktsiyalarini, ustypma panellarini va bahzida kranosti to’sinlarini kompleks 
usulda, yagona oqimda montaj qilishga imkon beradi.