Ona tili-11 sinf indd

65-mashq.
Matnlarni o‘qing. Leksik, sintaktik va intonatsion tak-
rorning matn mazmunini ta’kidlashdagi o‘rnini izohlang. 
Takrorning nutq boyligiga ta’sirini baholang.
1. Bir mahal tungi osmondagi bulutlar supurilib, ozod-ozod to‘lin oy 
samoda nur sochdi. Bir malak bor edi, kelin bo‘ldi, bir jayron bor edi, 
qafasga tushdi, bir qiz bor edi, turmush ostonasiga shu tariqa qadam 
qo‘ydi. (Isajon Sulton) 2. Farzand ko‘rgach, Ra’no, haqiqatan ham, gul-
gul ochildi. Qizlik go‘zalligi bu tarovat oldida hech nima bo‘lmay qoldi. 
Gul edi, xudoning qud 
rati bilan oqi oqqa, qizili qizilga ajraldi. Chechak 
edi, barq urib ochildi. Bulut edi, yomg‘irini ayamay to‘kdi. Quyosh edi, 
harorat-la porladi. Oy edi, to‘lishdi. Kecha edi, bag‘ri yulduzga to‘ldi. 
Qush edi, jo‘shib-jo‘shib sayradi. Zilol edi, sharqirab oqdi. (Isajon Sulton)
66-mashq.
Matnni o‘qing. Hozirgi zamon ma’nosining ifodalanishiga 
diq 
qat qiling. Grammatik ma’nodoshlikning boy nutq tu-
zishdagi ishtirokini izohlang. 
Tekis dalada Tohir yalangoyoq bo‘lib, ho‘kiz bilan 
yer haydamoqda
. 
Samarqandda Tohirga qo‘shilib navkar bo‘lib kelgan bir qulog‘i kesik 
Mamat esa hali haydalmagan yerga qulochkashlab 
urug‘ sochyapti
. 
U ham yalang oyoq bo‘lib ishton pochasini 
shimarib olgan
. Ulardan 
narida uch-to‘rtta dahkatlik tojik dehqonlar ham 
yer haydab
, 
ekin eka-
yotir
. Yer 
yumshoq
, havo 
yoqimli
, ishning unumi 
yaxshi
. Shuning uchun 
hammalarining ruhlari 
ko‘tarinki
. Shuncha vaqt jang-u jadalda yurib, deh-
qonchilik kasbini sog‘ingan Tohir endi yayrab 
yer haydaydi
va birda-yarim 
ashula 
xirgoyi qilib qo‘yadi
. (P. Qodirov)

---