«Ona tili» 9-sinf

Darsning qismlari
Belgilangan vaqt.
1.	Tashkiliy qism	3 daqiqa
2.	O`tilgan mavzuni takrorlash	12 daqiqa
3.	Yangi mavzu bayoni	14 daqiqa
4.	Mustahkamlash	12 daqiqa
5.	Baholash	2 daqiqa
6.	Uyga vazifa	2 daqiqa

Darsning maqsadi:
a) ta’limiy: Ona tili fanining nazariy va amaliy asoslarini o’rganish jarayonida o’quvchilarda estetik did, estetik ong, ona tiliga muhabbat, badiiy tafakkur va tasavvurini kamolga yetkazish va barkamol avlod tarbiyasiga zamin yaratish.
b) tarbiyaviy: Ona tili fani orqali o’quvchilarga DTS asosida dars berish.
c) rivojlantiruvchi: O’quvchilarni tafakkur va idrokini kengaytirish, ularni mustaqil fikrlashga o’rgatish.
Dars uslubi: an’anaviy, noan’anaviy (tagiga chizilsin)
Dars jihozi: Darslik, kompyuter, tarqatma materiallar, ko’rgazmali qurollar...
Dars shiori: Tilga ixtiyorsiz - elga e`tiborsiz. ( A. Navoiy )
Foydalaniladigan adabiyotlar:
«Ona tili» 9-sinf uchun darslik. 9-sinf darsligining elektron varianti.
I. Darsning borishi:
a) salomlashish b) sinf tozaligi va davomatni nazorat qilish
c) kirish suhbati, o’quvchilarning og’zaki nutqini o’stirish
II. O’tgan mavzuni so’rash.
a) individual - tarqatma materiallar, kartochka.
b) Frontal (guruh bilan ishlash)
III. Yangi mavzu
1-topshiriq. Berilgan gaplarni qismlarga ajrating.
1. Shu onda chiroq o’chdi va birdaniga o’q uzildi. 2. Mana, sen ketding-u, bo’ldim xayolkash. 3. Yo’lovchining o’zi ichkariga kirdi-yu, ikki ko’zi tashqarida qoldi.


Bilib oling. Qismlari teng bog’lovchilar, bo’lsa, esa so’zlari, -u (-yu), -da yuklamalari yordamida bog’langan gaplar bog’langan qo’shma gaplar hisoblanadi.
51-mashq. O’qing. Berilgan gaplardagi bog’lovchi vositalarni aniqlang.
1. Sarbon shundog’ dedi-da, quchog’ini ochib Abu Bakr tomon kela boshladi. 2. To’lagan ro’molchasini cho’ntagidan oldi va boshqatdan qatladi-da, yana cho’ntagiga solib qo’ydi. 3. Uzun bir yog’och topdi-da, asta olmani o’ziga tomon «hayday» boshladi, ammo olma quvlik qilib yigitni aldar, yog’och uchi tegishi bilanoq suvga bir sho’ng’ib yana «qochib» qolardi. 4. Yo’q, faqat meni bilishmaydi, lekin boshqalarni, jumladan, seni ham, yaxshi bilishadi. 5. Hujrasiga qaytdi-yu, o’ylay boshladi. 6. Asalxon e’tibor bilan tingladi-yu, javob berish o’rniga indamay yo’lida keta berdi. (Muhammad Ali)
52-mashq. Berilgan fe’llar ishtirokida bog’langan qo’shma gaplar hosil qiling.
1. Oqardi, to’kildi. 2.Bukildi, salom berdi. 3. Nigoron bo’ldi, nasib qilmadi. 4. Hayron bo’ldi, nafasi tiqildi. 5. Yiqildi, shikastlandi. 6. Azoblandi, qiynaldi. 7. Kezdi, uyg’ondi. 8. Aynidi, yog’a boshladi. 9. Qo’msadi, yig’ladi. 10. Yuraverdi, g’oyib bo'ldi. 11. O’yladi, bag’ishladi. 12. Sevindi, yoshlandi.
53-mashq. Gaplarni o’qing, bog’langan qo’shma gaplarni aniqlang. Sodda gaplarning o’zaro bog’lanishini izohlang.
1. Gapni cho’zma, chunki hayot qisqadir. (M.Larin) 2. Vijdonli kishini ta’qib etish mumkin, ammo sharmanda qilish mumkin emas. (F.Volter) 3. Uning so’zlari jonli chiqdi-yu, lekin savollar shoshirib qo’ydi. (Hakim Nazir) 4. Oyim gapiryapti-yu, mening ko’zlarim Kimsan akamda. (O’.Hoshimov) 5. Umrlar o’tar-u, kitoblar yashar. (G’afur G’ulom)
54-mashq. Qo’shma gaplar orasiga qavs ichida berilgan vositalardan mosini qo’yib, ko’chiring.
l.Dushman nasihatiga qarab ish tutmoq xato, (yo, ammo, va) nima deganini bilib qo’ymoq ravo. (A. Qodiriy) 2. Har bir narsa aqlga muhtoj, aql (lekin, yoxud, esa) tajribaga muhtojdir. 3. Tong cho’qqidan oshdi (biroq, va, lekin) qishloq uzra quyildi. (T. Sodiqova) 4. Biz shahar havosidan qochib, tabiatda jon asragimiz keladi (-yu, biroq, ammo) sho’rlik tabiatning o’zi bizdan bezillaydigan bo’lib qolibdi. (O’. Hoshimov) 5. Paxta terish bilan bandman, (-u, ammo, yoki) butun diqqatim Muattarda. (U. Nazarov)
55-mashq. Quyida berilgan sodda gaplarni davom ettirib, bog’langan qo’shma gaplar hosil qiling.
1. Pomir tog’larining cho’qqilarida doim qor bo’ladi... 2. Salima dam olish kuni teatrga bormoqchi edi... 3. Cho’l tabiati bahorda juda chiroyli bo’ladi... 4. T. Malikning «Alvido, bolalik!» asarini o’qib chiqdim... 5. Yigit kishiga qirq hunar oz deyishadi...