Ondokuzmayis üNøversøtesø sosyal b

II.1.8.3.Cinsel øhmal 
 
Çocu÷un cinsel sömürüye karúı yeterince korunmamasına ‘cinsel ihmal’ denir.  
 
Çocu÷un  do÷uúundan  ergenli÷e  do÷ru  fizyolojik  ve  psikolojik  geliúmeleri 
bakımından  geçirdi÷i  aúamalar  göz  önüne  alınarak,  cinsel  geliúimleri  hakkında 
bilgi vermek gerekmektedir. Fakat birçok anne-baba, cinsiyet konusunda bilgileri 
olmadı÷ı veya utandıkları için çocuklarıyla konuúmamakta, hatta bunun zararlı ve 
gereksiz  oldu÷unu  düúünmektedirler.  Kendi  hallerine  bırakılan  çocuklar,  cinsel 
bilgilerini çok yanlıú ve tehlikeli úekillerde ö÷renebilmektedir (Tercan 1995: 29).  
 
 
II.1.9.Engelli Bireylerin Antik Ça÷larda østismarı 
 
Engelli  çocuklara  karúı  çeúitli  tutum  ve  davranıúlar  oldu÷u  konusunda  antik 
ça÷lara kadar uzanan tarihsel bilgiler vardır. Antik toplumlarda engelli çocukların 
yalnızca  istismarı  de÷il  genelde  öldürülmesi  görülmektedir.  Antik  ça÷larda 
çocukların  istismarı  ve  öldürülmesi  için  üç  temel  neden  vardır.  Faydacılık, 
toplumsal de÷er sistemleri ve do÷aüstü güçlere inanç.  
 
Faydacılık,  ilkesine  göre  engelli  çocuk  ilkel  toplumlarda  sorumluluk  anlamına 
geliyordu.  Engelli  çocuk  ilkel  yaúamda  günlük  gereksinimlere  katkıda 
bulunamıyor, aynı zamanda sürekli birisine ba÷ımlı oldu÷undan, ba÷ımlı oldu÷u 
bireyin  de  topluma  katkısını  engelliyordu.  Toplumsal  de÷er  sistemleri,  çocuk 
istismarı ve ölümleri için bir baúka neden olmuútur. MÖ 355 yıllarında Aristo’nun 
mükemmel  olmayan  hiçbir  úeyin  geliúmesine  izin  verilmemesi  gerekti÷ini  ilan 
etmesiyle Yunan ve Roma kültürleri güzellik, güç ve zekayı desteklemiúler ve bu 
durumda  mükemmel  olmayan  çocukların  ölümüne  yol  açmıútır.  Romalıların 
engelli çocuklarla ilgili yasa üretmesiyle ciddi engeli olan çocukların öldürülmesi, 
terk  edilmesi,  köle  olarak  satılması,  dilendirilmesi  uygulanmıútır.  Do÷aüstü 
güçlere  olan  inanç,  engelli  çocukların  istismarı  için  bir  baúka  nedendir.  Engelli 
çocu÷un  ebeveynleri  cezalandırmak  için  gönderildi÷i  ya  da  Tanrı’dan  bir  iúaret 

 
38 
için  böyle  bir  çocu÷un  geldi÷ine  ve  tekrar  çocu÷un  öldürülerek  Tanrı’ya 
gönderilmesinin gerekti÷ine inanılırdı (Kars 1994: 25).  
 
Bazı toplumlarda çocu÷un içindeki kötü ruhları kovmak için çocuk düzenli olarak 
dövülürdü. 
 
Engelli  ya  da  kronik  hasta  çocukları  tek  baúlarına  orman,  çöl  ya  da  da÷larda 
ölüme  terk  etmek,  ilkel  toplumlarda  kullanılan  bir  yoldu.  Engelli  çocu÷un 
do÷umu  ile  birlikte  onu  silahla  öldürmek,  vadiden  aúa÷ıya  ya  da  nehre  atmak, 
canlı  canlı  gömmek  ya  da  vahúi  hayvanlara  yem  olarak  atmak  ilkel  toplumlarda 
görülen uygulamalardandı (Sertler 2002: 18).  
 
 
II.1.10.Engelli Bireylerin Bugünkü Toplumlarda 
østismarı 
 
Dünya Sa÷lık Örgütü, geliúmekte olan ülkeler için engellilik oranının %12 ( üstün 
zekalılar ile birlikte %14 ) oldu÷unu öngörmektedir. Ülkemizde engelli sayısı ve 
türleri ile ilgili veri yoktur, tahmini rakamlar verilmektedir. 1997 nüfus sayımına 
göre  Türkiye’de;  nüfusun  %12’si  olan  yaklaúık  6-7.5  milyon  engelli  oldu÷u 
tahmin  edilmektedir  (Sayıta  ve  ùirin  2000:  252).  Analizler,  ülkemizdeki 
engellilerin  bir  kısmında  iki  veya  daha  fazla  engellili÷in  bulundu÷unu 
göstermektedir (Tufan 2006: 28). 
 
Antik  toplumlarda  engelli  çocukların  ve  bireylerin  maruz  kaldıkları  korkunç 
davranıú úekilleri tamamen yok olmamıútır ve 20. yy’da halen devam etmektedir. 
Pek  çok  engelli  halen  aúa÷ılanmaya,  insanlık  dıúı  davranıúlara,  kötü  statülere, 
yadsınmaya  ve  ayrımcılı÷a  maruz  kalmaktadır.  øngiltere’de  yapılan  bir 
araútırmada  engellilerin  %54’ünün  úiddet  olaylarına  maruz  kaldı÷ı  gözlenmiútir 
(Kutsal  2004:  21).    Özürlü  çocukların  %60’ının  özürlerini  do÷umdan  sonra, 
hastalık,  kaza  veya  kötü  muamele  ya  da  istismar  gibi  nedenlerle  edindikleri 
bildirilmektedir.  
 

 
39 
Özürlü  çocuklar,  özürsüz  çocuklar  gibi  her  tür  istismara  açıktırlar.  Bu  istismar, 
fiziksel veya duygusal istismar ve ihmal ya da cinsel istismar biçiminde olabilir. 
Özürlü  çocukları  özellikle  istismara  müsait  yapan  bazı  koúulların  varlı÷ı  ileri 
sürülmüútür. Bunlar arasında, özürlü çocukların: 
 
1.
  Temel ve sosyal gereksinimleri için baúkalarına ba÷ımlı olmaları, 
2.
  Kendi  yaúamları  üzerinde  denetim  ve  seçme  olana÷ından  mahrum 
bulunmaları, 
3.
  Boyun e÷meyi ve itaat etmeyi, iyi bir davranıú olarak bilmeleri, 
4.
  Cinsiyet  hakkında  bilgilerinin  olmaması  ve  cinsel  yaklaúımları  do÷ru 
olarak anlayamamaları, 
5.
  ølgi  ve  sevgiye  açık  olmalarını  artıran  yalıtılmıú  ve  reddedilmiú  olma 
duygularına sahip olmaları, 
6.
  Farklı  tipte  dokunmalar  arasında  bir  ayırım  yapamamaları  ve  yaúantıları 
ile 
ilgili 
iletiúimde 
bulunamamaları, 
en 
belirginleri 
olarak 
gösterilmektedir. 
 
Ayrıca,  özürlü  çocukların  çocuksu  halleri,  fiillerinin  sonuçlarını  tahmin 
edememeleri,  içtepilerini  kontrol  etmede  yetersizlikleri,  istismara  müsait 
olmalarına yol açan nedenler arasında sayılmaktadır (Topçu 1997: 65). 
 
Bugün oldu÷u gibi geçmiúte de engelliler dıúlanmıútır. De÷er sistemleri, do÷aüstü 
güçlere  inanç  ve  faydacı  bir  felsefeye  ba÷lı  oluú,  farklı  insanları  korumak  için 
tartıúmalara  girilmesine  neden  olmuú,  özel  çalıúmalar  yapılmıú,  organizasyonlar 
kurulmuú,  kanunlar  çıkarılmıútır.  Engelli  úiddeti  hakkındaki  olumsuz  olarak 
nitelendirilen mevcut tartıúmalar úunlardır: 
 
a)
  E÷itsel:  Engelli  çocukları  e÷itmek  için  çok  miktarda  para  ayırmak 
zorunda mıyız? Normal ve üstün zekalı çocuklara daha fazla para ayırmak 
olana÷ı  varken,  neden  topluma  hiçbir  zaman  tam  anlamıyla  yararlı 
olmayacak çocuklar için para harcayalım? (Faydacılık). 
 

 
40 
b)
  Eklektik: Bu çocukların do÷umlarıyla Tanrıların anlatmak istedi÷i nedir? 
Engelli  çocu÷u  olan  bir  ailenin  di÷er  ailelerden  daha  iyi  ve  daha  kutsal 
oldu÷una  inanan,  en  az  bir  Hıristiyan  mezhebi  bulunmaktadır 
(Do÷aüstücülük).  
 
c)
  Tıbbi:  Normal  insanların  standartlarına  hiçbir  zaman  ulaúamayaca÷ını 
bildi÷imiz ciddi derecede engelli çocukları hayatta tutabilmek için sıra dıúı 
araçlar kullanmalı mıyız? (Eratay 2000: 14-16). 
 
 
II.1.11.Aile øçi ùiddet 
 
Saldırganlıktan  farklı  bir  anlam  içeren,  úiddetin  bir  türü  olan  aile  içi  úiddet,  en 
genelde,  bir  kiúinin,  aile  bireylerinden  bir  ya  da  birkaçının  kötü  muamelesine 
maruz kalması úeklinde tanımlanabilir. Aile içi úiddet, birinin di÷erine fiziksel ve 
duygusal  olarak  zarar  verme,  küçümseme,  önemsememe,  ihmal  etme  amaçlı 
olanından  tokat  atma  ile  baúlayıp,  öldürmeye  kadar  varabilen  sonuçlarıyla  bir 
toplumsal fenomendir. 
 
Bir  baúka  tanıma  göre  aile  içi  úiddetle  kastedilen  úey  ‘kendisini  aile  olarak 
tanımlamıú  bir  grup  içerisinde  zorlamak,  aúa÷ılamak,  cezalandırmak,  güç 
göstermek, öfke, gerginlik boúaltmak amacıyla bir bireyden di÷erine yönelen her 
türlü  úiddet  davranıúıdır.  ùiddetin  biçimi,  bir  yandan  dövme  ve  yaralamadan 
sakatlamaya,  cinsel  saldırı,  tecavüz  (ensest)  ve  öldürmeye  kadar  de÷iúmektedir. 
Di÷er yandan ise úiddetin biçimi gözle görülmesi, somut olarak saptanması daha 
güç olan sözlü, duygusal ve zihinsel úiddet eylemlerini kapsamaktadır. 
 
Son  zamanlarda  da  aile  içi  úiddet  sıkça  konuúulan,  tartıúılan  bir  konu  olarak 
karúımıza çıkmaktadır. Eúe karúı yöneltilen úiddet (spouse abuse / wife abuse) ile 
çocuklara karúı yöneltilen úiddet (child abuse) arasında ayrımlar yapılmıú, úiddetin 
ú
ekli  ve  niteli÷i  üzerinde  durulmuútur.  ùiddetin  tanımı  da  tartıúılmaktadır. 
Özellikle  çocuklar  söz  konusu  oldu÷unda,  daha  önce  ihmal  olarak  kabul  edilen, 
çocukların temel ihtiyaçlarının karúılanmaması, psikolojik baskı uygulanması gibi 

 
41 
durumların  da  bir  tür  úiddet  ve  saldırı  olarak  algılanması  gerekti÷i  de  tartıúılan 
konulardandır (Mangalcı 2002: 14-16). 
 
Aile  içi  úiddet,  çocu÷un  iki  yönlü  istismarına  neden  olmaktadır.  Birincisi,  úiddet 
gören annenin çocu÷una úiddet göstermesi úeklinde ortaya çıkar. økincisi ise ana-
baba arasındaki úiddet sahnesine tanık olan çocu÷un yaúadı÷ı duygusal yıkımdır. 
 
Aile  içi  úiddet,  yeni  bir  olgu  olmamasına  karúın  bu  konu  1960’lı  yıllara,  çocuk 
istismarı  da  1970’lere  kadar  araútırma  konusu  olarak  pek  popüler  olmamıútır. 
Bununla  birlikte  son  20-30  yıl  içinde  aile  içi  úiddet  psikologlar,  hukukçular, 
feministler tarafından üzerinde durulan güncel bir konu haline gelmiútir.  
 
Konuya  iliúkin  yapılan  tüm  çalıúmalarda  kocası  tarafından  duygusal  ve  fiziksel 
istismara  u÷rayan  kadınların  çocuklarını  daha  büyük  oranda  ihmal  ve  istismar 
ettiklerine  de÷inilmektedir.  Babanın  anneyi  istismar  etti÷i  evlerde  çocuk 
istismarının, úiddet olmayan evlerde yaúayan çocuklara göre iki kat fazla oldu÷u, 
istismar  kayna÷ının  ise  ço÷unlukla  anne  oldu÷u  bildirilmektedir.  Dayak  yiyen 
kadının, daha çok döverek istismar etti÷i de aynı çalıúmanın bulguları arasındadır.  
 
Aile  içinde  ana-baba  arasındaki  úiddete  tanık  olan  çocukların  duygusal  olarak 
istismar  edilmeleri  de  söz  konusudur.  Yurt  dıúında  yapılan  bir  çalıúmada 
kocasından  dayak  yiyen  kadınların  %80’i;  Türkiye’de  yapılan  çalıúmada  ise 
dayak  yedi÷ini  ifade  eden  kadınların  %74.5’i  olay  sırasında  çocuklarının 
yanlarında  oldu÷unu  belirtmiúlerdir.  Fiziksel  istismara  tanık  olan  çocukların 
duygusal  bir  travma  yaúadıkları;  davranıú  bozuklu÷u,  kaygı  bozuklu÷u,  genel 
korkular,  çatıúmadan  kaçınma,  ayrılma  kaygısı,  uyku  bozuklukları  ve 
psikosomatik  semptomlar  gösterdikleri  belirtilmektedir.  Yapılan  derinlemesine 
görüúmeler,  ülkemizde  çocu÷un  úiddete  tanık  olmaması  için  ailelerin  pek  çaba 
göstermedi÷ini ortaya koymaktadır. Anneler, çocuklarını bir köúede unuttuklarını 
ifade  etmektedirler.  Küçük  çocukların  a÷layıp  ba÷ırarak  korkularını  ifade  etti÷i, 
büyüklerin  ise  ayırmak  için  araya  girdikleri  saptanmıútır.  Uzun  dönemde 
çocuklarda içe kapanma  ve durgunluk  yahut da saldırgan davranıúlarda  bulunma 
ve  huysuzluk  gibi  iki  üç  davranıúın  yerleúti÷i  gözlenmektedir.  Babanın 

 
42 
saldırganlı÷ına tanık olan çocukların babaya olan sevgilerini  yitirdikleri  ve zayıf 
olarak gördükleri, anneyi destekledikleri görülmektedir (Akt. Polat 1997: 60-61).    
 
 
II.1.12.østismara ve øhmale U÷rayan Çocuk Grupları 
 
Geliúim  bozuklu÷u  ve  sakat  çocuklar,  ikiz-üçüz  çocuklar,  zor  do÷an  çocuklar, 
evlilik dıúı çocuklar, bazı toplumlarda kız çocuklar (Hindistan-Çin-Taiwan), hızlı 
sosyokültürel  de÷iúim  içinde  büyüyen  çocuklar,  göçebe  ve  úehirleúen  ailelerin 
çocukları, iúsiz aile çocukları, fakir aile çocukları, standart dıúı barınma úartlarına 
sahip olan ailelerin çocukları istismar ve ihmallere daha sık maruz kalmaktadırlar 
(Polat 1997: 35). 
 
Zihinsel  ya  da  bedensel  özürlü  birey  bulunduran  ailelerde,  úiddete  maruz  kalma 
açısından  özürlü  olmayan  di÷er  çocuklar  da  çok  büyük  risk  altındadırlar  (Sayıta 
ve ùirin 2000: 145). 
 
 
II.1.13.Çocuk østismarı ve øhmalinin Nedenleri 
 
Araútırmalar,  fiziksel,  duygusal  ve  cinsel  istismar  ve  ihmal  ile  aile  çatıúması, 
ebeveynlerin  kiúisel  problemleri,  aile  üzerindeki  toplumsal  baskı  gibi  birçok 
faktör  arasında  güçlü  bir  iliúki  oldu÷unu  göstermektedir  (Herrenkohl  ve 
Herrenkohl 2007: 553). Bu faktörler úöyle sıralanabilir; 
 
 
II.1.13.1.Ailede Ruhsal Rahatsızlık   
  
Boúanma veya hiç bir araya gelememe gibi sebeplerle tek baúına çocuk yetiútiren 
ço÷unlukla  anneden  oluúan  ailelerde  veya  anksiyöz,  deprese,  nörotik  anneler  ya 
da  psikopatik  babaların  birlikte  bulundu÷u  ailelerde  de  çocuklar  úiddete  maruz 
kalabilmektedir (Özgür 2004: 19). 
 

 
43 
Araútırmalar  akıl  hastalı÷ı  olan  ailelerin  çocuklarının  normal  örneklerle 
kıyaslandı÷ında  duygusal/davranıúsal  problemler  veya  psikiyatrik  teúhisler 
görülmesinin  daha  olası  oldu÷unu  ortaya  koymuútur  (Mowbray  ve  Mowbray 
2006: 130-142).  
 
 
II.1.13.2.Ailedeki Çocuk Sayısının Fazla Olması 
 
Genellikle, istismar ve ihmal davranıúları, ailedeki çocuk sayısına göre de farklılık 
göstermektedir.  Ailede  çocuk  sayısının  artması  ile  úiddet  arasında  do÷ru  orantılı 
bir iliúki bulunmaktadır. Ailede çocuk sayısı arttıkça, ekonomik açıdan zaten güç 
durumda olan aile daha da güç duruma düúmekte bu durumsa ailedeki  gerginli÷i 
daha  çok  artırmaktadır.  Bu  açıdan  bakıldı÷ında,  aslında  ailede  istismarı  arttıran 
etkenin çocuk sayısının çoklu÷u de÷il ekonomik güçlük oldu÷u söylenebilir.  
 
Bu  konuya  baúka  bir  açıdan  bakıldı÷ında  da,  özellikle  ekonomik  sıkıntı  içinde 
olan ailelerde yaúanan úartların zorunlu e÷itimini tamamlayan hemen her çocu÷un 
para  kazanmaya  zorlandı÷ı,  hatta  aile,  çocu÷u  gelir  getirme  aracı  olarak 
gördü÷ünden  daha  çok  çocuk  sahibi  olmanın  daha  çok  gelir  getirece÷i 
düúüncesinin  yaygın oldu÷u söylenebilir. Aile reisi, çalıúan çocukların  gelirlerini 
toplayan  ve  bunlarla  ailenin  geçimini  sa÷layan  bir  organizatör  durumuna 
gelmektedir (Mangalcı 2002: 34). 
 
Araútırmacılar  aileler  içinde,  bireysel  olarak  çocuklara  ihmalkar  davranıúların 
eúde÷er  riskte  olduklarını  tahmin  etmektedir.  Ancak  kardeúlerin  farklılaúan  aile 
davranıúlarına  maruz  kaldı÷ını  gösteren  kanıtlar  da  vardır  ve  bazı  araútırmalar 
ailelerin  kendi  çocuklarını  farklı  derecelerde  suiistimal  etti÷ini  göstermektedir 
(Hines ve di÷erleri 2006: 619-637). 
 
 
 
 
 

 
44 
II.1.13.3.Ailenin Sosyal Yalnızlı÷ı 
 
Anne-babanın  kısıtlı  bir  sosyal  çevre  içinde  bulunmaları,  toplumdan  tamamıyla 
izole  durumda  yaúamaları  ya  da  çevreyle  uyumsuzluk  içinde  olmaları  çocu÷a 
yönelik  úiddeti  etkilemektedir.  Arkadaúlık,  e÷lence  veya  benzeri  iliúkilerin 
yoklu÷unda yalnızlı÷a düúen ebeveynler istismarda rol oynayabilmektedir (Özgür 
2004: 19). 
 
 
II.1.13.4.Anne-Babanın Alkol, Uyuúturucu, ølaç Ba÷ımlısı Olması 
 
Anne-babanın  saldırgan  olması,  alkol,  uyuúturucu  veya  ilaç  ba÷ımlısı  olması  da 
çocuk  istismarı  ve  ihmalinin  nedenlerinden  birisidir.  Uyuúturucu  maddelerin 
kullanıldı÷ı  durumlarda  çocuklara  karúı  úiddet  daha  belirgin  bir  úekilde 
görülmektedir  (Mangalcı  2002:  37).  Ryan  ve  arkadaúları  (2006)  da  madde 
istismarının  gerekli  ebeveynlik  uygulamalarını  tehlikeye  attı÷ını  ve  çocuk  tacizi 
riskini  arttırdı÷ını  ifade  etmektedir  (2006:  95-107).    Bazı  araútırmalara  göre, 
özellikle  alkol  kullanan  ana-babalar,  çocuklarını  daha  çok  fiziksel  yönden, 
uyuúturucu madde kullananlar ise cinsel yönden istismar etmektedirler. 
 
Bunun  yanında  ebeveyni  alkol  ya  da  uyuúturucu  kullanan  çocukların  ileriki 
yıllarında  alkol  ya  da  uyuúturucu  ba÷ımlısı  olması  ihtimali  de  yüksek 
görülmektedir.  Bu  durum  bile  baúlı  baúına  bir  istismar  davranıúı  olarak  kabul 
edilebilir (Cladera ve di÷erleri 2007: 829-852).  
 
 
II.1.13.5.Anne-Babaların  Sorumluluk  ve  Adalet  Duygularının  Yeterince 
Geliúmemiú Olması 
 
Kendini  kontrol  edebilme  becerisi,  sorumluluk  ve  adalet  duyguları  yeterince 
geliúmemiú  ana-babalar,  di÷er  ana-babalara  oranla  daha  fazla  úiddete 
baúvurmaktadırlar.  Bu  beceri  ve  sorumluluk  duygularının  yeterince  geliúmemiú 

 
45 
olması  aynı  zamanda  ana-baba  rollerini  ve  sorumluluklarını  da  yerine  getirmeyi 
engellemektedir.  
 
Araútırmalar,  istismar  eden  ana-babaları,  düúmanca  davranan,  olumsuz,  aúırı 
kontrol  edici  ve  daha  az  ‘olumlu  sosyal  davranıú  gösteren  kiúiler  olarak 
betimlemektedirler.  Bunlar,  aynı  zamanda  çocuklarına  karúı  daha  az  duyarlılık 
göstermekte ve onlarla daha az iletiúime girmektedirler.  
 
Yapılan  bir  araútırmada,  çocuklarını  istismar  eden  ana-babaların,  istismar 
etmeyenlere  oranla  çocuklarını  daha  fazla  ihmal  ettikleri,  cezalandırdıkları  ve 
çocuklarına daha çok müdahale ettikleri bulunmuútur. 
 
Yapılan bir di÷er araútırma sonucunda da, istismar eden annelerin olgunlaúmamıú, 
geliúimi tamamlanmamıú, impulsif ve paranoid tutum içinde olan kiúiler oldukları; 
babaların  ise,  yüksek  düzeyde  içe  dönük,  düúük  düzeyde  istek,  úevk  ve  yaúama 
sevincine sahip oldukları belirlenmiútir. 
 
 
II.1.13.6.Anne-Babanın Çocuk Geliúimine ve Yetiútirmeye øliúkin Bilgilerinin 
Yetersiz Olması  
 
Çocuk geliúimine ve yetiútirmeye iliúkin bilgileri yetersiz olan ve etkili anne-baba 
olma  konusunda  yeterli  beceriye  sahip  olmayan  anne-babalar  da  çocuklarını 
fiziksel olarak istismar etmektedirler.  
 
Aile  tiplerine  göre  çocuklardaki  istismar  durumu  incelendi÷inde,  geniú  ve 
çekirdek aile tipleri arasında önemli farklılıklar oldu÷u, geniú ailede çocu÷un daha 
çok istismar edildi÷i sonucuna varılmıútır. 
 
 
 
 
 

 
46 
II.1.13.7.Anne-Babanın E
÷itim Düzeyinin Düúük Olması 
 
Ana-babanın  e÷itim  düzeyinin  düúük  olması,  çocuk  istismarı  ve  ihmalini  artıran 
etmenlerden birisidir.  
 
Bilir  ve  arkadaúlarının  yaptıkları  bir  araútırmada,  annelerin  ve  babaların  e÷itim 
düzeyleri yükseldikçe çocukların istismar edilmesinin azaldı÷ı ortaya konmuútur. 
Hiç  e÷itimi  olmayan  anneler  çocuklarını  %36.7,  okur-yazar  ve  ilkokul  mezunu 
olan  anneler  ise  %35.5  oranında  istismar  etmektedirler.  Buna  karúılık  e÷itim 
düzeyi  ortaokul  ve  lise  mezunu  olan  anneler  çocuklarını  %19.8,  yüksek  e÷itimi 
olan  anneler  ise  %11.6  oranında  istismar  etmektedirler.  Babaların  e÷itim 
düzeylerinde  de  aynı  durum  görülmüú,  hiç  e÷itimi  olmayan  grupta  istismar 
yüzdesi  %40.7,  okur-yazar  ve  ilkokul  mezunu  olanlarda  %36.1,  orta  ve  lise 
e÷itimi alanlarda %30.4, yüksek e÷itimlilerde ise %16.9 bulunmuútur. Bulunan bu 
sonuçlar,  çocuk  istismarı  ve  ihmalinde  anne-baba  e÷itim  düzeyinin  ne  derece 
etkili oldu÷unu göstermektedir. 
 
Bir  di÷er  araútırmada  da,  yine  istismar  eden  ana-babaların  birço÷unun  e÷itim 
düzeylerinin  oldukça  düúük  oldu÷u,  bu  kiúilerden  yalnızca  %24’ünün  ortaokul 
düzeyinin üzerinde e÷itim görmüú oldukları bulunmuútur (Tercan 1995: 33-40). 
 
 
II.1.13.8.Anne-Babanın Evlilik 
øle ølgili Problemlerinin Olması 
 
Evlilik  ile  ilgili  ciddi  problemler,  karı-kocanın  iliúkilerindeki  kopukluk,  aile  içi 
iliúkilerde  ortaya  çıkan  sorunların  üstesinden  gelebilme  becerilerinin  yeterince 
geliúmemiú  olması,  ana-babaların  çocuklarını  istismar  etmelerine  yol 
açabilmektedir. Özellikle bu sorunlara ek olarak  bir de eúleri tarafından dövülen 
kadınların, çocuklarını yetiútirirken úiddete daha fazla baúvurdukları bulunmuútur. 
Ayrıca,  aile  içi  úiddete  maruz  kalan  kadınların  çocuklarının,  iyi  beslenememe, 
okulu terk etme ve úiddete e÷ilimli olmaları olasılı÷ı da yüksektir. 
 

 
47 
Çocuklar da anne ve babalarının iliúkilerini etkileyebilmektedir. Sıklıkla davranıú 
problemleri  ve  buna  benzer  sıkıntılar  yaúayan  çocuklar  ebeveynleri  üzerinde  de 
baskı ve sıkıntı yaratırlar.  Bu durum sa÷lıklı olmayan ailelerde evlilik iliúkisine 
yansıyabilir (Mangalcı 2002: 36). 
 
Eú  úiddetinin  tüm  aile  üzerindeki  etkilerini  de  göz  önüne  alarak  úiddet  yaúanan 
ailelerin bir bütünsel biçim içinde de÷erlendirilmesi ve tedavi edilmesi  gerekti÷i 
önerilmektedir (Dixon ve di÷erleri 2007: 675-689).  
 
 
II.1.13.9.Anne-Babanın Çocukken Örselenmiú Olması 
 
Çocu÷una kötü davranan anne-babaların aralarındaki en önemli orta nokta, hemen 
hemen  hepsinin  kendileri  çocukken  kötü  davranıúa  maruz  kalmıú  olmasıdır. 
Çocukken  anne-babalarından  kötü  davranıú  gören  bireyler,  bir  di÷er  kimseye 
sevgiyle  ba÷lanma  ve  bu  sevgi  temelinde  bir  iliúki  oluúturma  yetene÷ini 
geliútirememiúlerdir.  Sosyal  ö÷renme  kuramcılarının  da  söyledi÷i  gibi,  bu  anne-
babalar çocuklarına iyi davranma modelinden mahrumdurlar. Engellenme ve stres 
halinde  baúvuracakları  davranıú  biçimi  ise,  dayak  atma,  saldırma  veya  çocukları 
kendi  baúlarına  bırakarak  onları  tamamıyla  ihmal  etmedir.  Çünkü  kendi  anne-
babalarından bunu görmüúlerdir (Özgür 2004: 18-19). 
 
 
II.1.13.10.Anne-Babanın Yaúlarının Küçük Olması 
 
Anne-babaların,  özellikle  annelerin  yaúlarının  çok  küçük  olması  da  çocuk 
istismarı  ve  ihmaline  yol  açmaktadır  (Bilir  ve  di÷erleri  1991:  2).  Bu  alanda 
yapılan  araútırmalarda,  erken  yaúta  anne  olan  kadınların  çocuklarını  daha  sık  ve 
daha  úiddetli  biçimde  cezalandırdıkları  görülmektedir.  Yapılan  bir  araútırmada, 
çocuk  istismarı  ile  anne  yaúı  ve  ailedeki  çocuk  sayısı  arasındaki  iliúki 
incelenmiútir.  Araútırma  sonucunda,  çeúitli  yaú  gruplarıyla  istismar  durumu 
arasındaki  iliúkide  önemli  farklılıklar  saptanmıútır.  Yaúları  küçük  olan  annelerin 
çocuklarında istismar oranının daha  yüksek oldu÷u bulunmuútur. Yine baba  yaúı 

 
48 
ile çocukların istismarı arasındaki iliúkinin de annelerinkine benzer oldu÷u ortaya 
konmuútur.  Çocuk  istismarı  ile  ailedeki  çocuk  sayısı  arasındaki  iliúkinin  de 
önemli oranda de÷iúti÷i belirtilmiútir. Tek çocuklu ailelerde istismar oranı %24.4, 
iki-üç  çocuklu  ailelerde  %32.6  ve  dörtten  daha  fazla  çocu÷u  olan  ailelerde  ise 
%35.7’dir.