Optik rabitə sisteminin xüsusiyyətləri

Mövzu 15.

Optik rabitə sisteminin xüsusiyyətləri

Fiziki xüsusiyyətləri.

Geniş zolaqlı optik siqnallar,sanki yüksək tezlik daşıyıcılar ilə (Fo=10**14 Hz) şərtləşdirilmiş kimi olur. Bu o deməkdir ki, optik rabitə xətti ilə 10**12 bit/san və yaxud Terabit/san sürəti ilə informasiya ötürmək olar. Başqa sözlə desək, bir lif üzərindən eyni vaxtda 10 milyon telefon danışıqları və milyon video siqnallar ötürmək olar. Ötürmə sürətinin artmasına səbəb informasiyanın tez bir anda iki istiqamətə ötürülməsidir, belə ki, işıq dalğaları bir lifin tərkibində yayımlanır bir-birindən asılı olmamaqla. Bundan başqa, optik liflərlə rəng siqnalları iki muxtəlif polirizasiya ilə buraxılır ki, bu da optik rabitə kanallarının buraxma qabliyyətini iki qat artırır. Bu gün optik liftlərlə informasiyanın ötürülmə sıxlığı üçün məhdudiyyət əl çatmazdır.

1. 
   Liflərdə işıq siqnallarının sönmələri ( başqa mühütlərdən fərqli olaraq ) çox azdır. Əla nümunəvi rusiya liftlərində 1,55 mkm dalğa uzunluğunda sönnə 0,22 Db/km malikdir ki, siqnalların qenerasiyasız 100 km məsafədə tikilməsinə imkan yaradır. Müqyyisə üçün, əla Sumitomo lifi üzərində 1,55 mkm dalğa uzunluğunda sönmə 0,154 Db/km malikdir. ABŞ-nın optik labaratoriyalarında daha artıq “şəffah” olan fotoçirkonat liflərində nəzəriyyə cəhətdən 2,5 mkm dalğa uzunluğunda sönmənin 0,02 Db/km malik olması hazırlanır. Labaratoriya tədqiqatları göstərdi ki, elə optik liftlərin əsasında 4600 km rabitə xəttinin qenerasiya olunmuş hissələrində informasiyanın ötürmə sürəti 1 Qbit/san olsun.
   

Texniki xüsusiyyətləri.

1. 
   Lif geniş yayılmış, lakin misdən fərqli olaraq ucuz materialdan kvarsdan (silisium oksidindən ) əsas tərkibi manqan 4 oksiddən yaranmışdır.
   
2. 
   Optik lifin diametri 100 mkm yaxın, çox kompakt və yüngül olur, bu da aviasiya, cihazların yığımalarında, kabel texnikası üçün istifadəyə yararlıdlr.
   
3. 
   Şüşə lif – metal deyil, rabitə xəttlərinin tikintisində, avtomat olaraq holvanik seqment bağlantılari həddinəçata bilir. Kabel düzəldən zavodlarda tərkibində metal olmamaqla möhkəm plastikdən asılan kabel kimi hazırlanır, o cümlədən elektirikdən təhlükəsi yoxdur.
   
4. 
   Rabitə sistemlərində optik liflərinin tərkibi elektromaqnit maneələri üçün dayanıqlıdır, rəngli informasiyaların ötürülməsində kənar maneələrdən ehtibarlı müdafiyə olunur. Lifli optik rabitə xəttində dağıdılma üsulu olmadan qulaq asmaq olmaz. Xəttin bütövlüyüyünü arası kəsilməyən manitorinq metodu ilə izləməklə, optik lifə təsir edən xarici maneələri qeydə ala bilər. Optik rabitə xəttlərində informasiyanın gizlin ötürülməsi mövcuddur. Gizlin ötürülmədə siqnal şüalanma mənbəyində modull amplitudası üzrə yox, adi sistemlərdə olduğu kimi fazalar üzrə paylanır. Sonra siqnal öz-özünə qarışır, gecikmələr müəyyən vaxta artır, nəinki koqorent şüa mənbelərı zamanında. Bu cür infomasiyanın ötürülməsində, qəbuledicidə şüalanma amplitudlarının saxlanılması mümkün ola bilməz , ona görə o, yalnız sabit siqnal intensivliyini qeydiyyata ala bilir. Tutulmuş siqnalı təyin etmək üçün, keçmək lazımdır xüsusi Maykelson interformetr konustrusiyasına. Burada iterferensiya şəkili 1:2N-qədər zəifləyə bilər. N- eyni vaxtda optik rabitədə ötürülən siqnalların sayıdır.
   
5. 
   Optik lifin mühüm xüsusiyyəti – uzun müddət davamlığıdır. Lifin yaşama vaxtı, öz xüsusi keyfiyyətlərinin saxlama muddəti 25 ili keçir ki, bu müddət ərzində optik lifli kabeli bir dəfə salınır ki, kanalların ötürmə qabliyytini, ötürcü və qəbuledicilərin tez işləmələri ilə tənzimlənə bilər.
   

Litli texnoıoqiyaların özünün çatışmamazlıqları var :

1. 
   Rabitə xəttlərinin yaradılmasında yüksək dərəcədə güvənli aktiv elemetlər tələb olunur ki, elektirik siqnallarını işığa, işığı elektirik siqnalarına çevirə bilsinlər. O cümlədən çox vacib lazımdır konnektorlar (birləşdiricilər) kiçik optik itkilərlə və böyük resurslu birləşdirici – ayrıcıları ilə təhciz olunsunlar. Elənçi dəqiq elementlərin hazırlanmasında, rabitə xətti cavab verməlidir şüanın dalğa uzunluğuna, yəni onlar arasıdakı yanlışlıq mikron qədər kiçik olmalıdır. Bu cür komponentlərin istehsalına görə optik xətt baha başa gəlir.
   
2. 
   Başqa çatışmamazlıqlarından biri ondan ibarətdir ki, optik liflərin montajı çox dəqiq olmalıdır, ona görə ona xidmət edən texnoloji avadanlıqlar bahalıdır.
   
3. 
   Nəticədə qəza zamani xəttdə sınmaların bərpasına çəkilən xərc yüksək olur, nəinki mis kabellərin bərpasına işlədilən xərcdən.
   

Yuxarıda sadalanan çatışmamazlıqlara baxmayaraq, optik rabitədə lifli optik xəttin əhəmiyyəti xeyli yüksəkdir, ona görə rabitədə informasiyaların çatdırılmasında lifli optik rabitə xəttindən geniş istifadə olunur.