O‗quv-uslubiy qo‗llanma



Yüklə 0,9 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə20/60
tarix31.08.2023
ölçüsü0,9 Mb.
#141179
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   60
Ling tahlil kitob lotin 2019

 
Qo„shimcha
—mustaqil qo‗llana olmaydigan, asosga qo‗shilib, unga yangi yoki 
qo‗shimcha ma‘no yuklaydigan yoki so‗zlarni bog‗lashga xizmat qiladigan qismidir. 
 
Bolalarga
—asos: 
bola
; qo‗shimcha: -
lar
, -
ga
So‗z tarkibida qo‗shimchalar vazifasiga ko‗ra dastlab ikkiga bo‗linadi: 
1. 
So‗z yasovchi qo‗shimchalar
—asosga qo‗shilib, yangi ma‘no hosilqiluvchi 
qo‗shimchalardir. So‗z yasovchi qo‗shimchalar savolni o‗zgartiradi(90%):
gul
(nima?) + 
la

gulla 
(nima qil), 
paxta 
(nima) + 
kor 
— 
paxtakor
(kim),
quvon 
(nima qil) + 
ch 
— 
quvonch 
(nima) 
Eslatma: -
lik
, -
don

no
- qo‗shimchalari hamisha so‗z yasaydi, lekin ba‘zan savolni 
o‗zgartirmasligi ham mumkin: 
kul
(nima?) + 
don
— 
kuldon
(nima?)... 
So‗z yasovchi qo‗shimchalar odatda asosdan keyin qo‗shiladi, ba‘zan fors-tojik 
tilidan o‗zlashgan so‗z yasovchi qo‗shimchalar esa asosdan oldin ham qo‗shilishi mumkin:
 
ish+chi, ser+suv
... 
 
No-, ser-, ba-, be-, bo-, ham-
fors-tojik tilidan o‗zlashgan so‗z yasovchi old 
qo‗shimchalardir 
 
2. Shakl yasovchi qo‗shimchalar
—bular o‗z navbatida ikkiga bo‗linadi: 
a) 
lug‗aviy shakl yasovchi qo‗shimchalar
—asosga qo‗shilib, uning lug‗aviy 
ma‘nosiga qo‗shimcha ma‘no yuklaydigan qo‗shimchalardir. Lug‗aviy shakl yasovchilar 
yangi so‗z hosil qilmaydi, ma‘noni biror o‗zgartiradi, ko‗plik, daraja, hurmat kabi 
ma‘nolarni ifodalaydi. Lug‗aviy shakl qo‗shimchalari o‗zakka berilgan savolni 
o‗zgartirmaydi: 
kitob
(nima?)+
cha

kitobcha
(nima?), 
bola
(kim?)+
lar

bolalar
(kim?), 
ko‗k
(qanday)+
ish

ko‗kish
(qanday?), 
kiy
(nima qil?)+
in

kiyin 
(nima qil?) 
b) 

Yüklə 0,9 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   60




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin