O‗quv-uslubiy qo‗llanma

Topshiriq
. Matndagi so`zlarni leksik tahlil qiling 
1. Hali ko`p ko`rasan, mushtlashishlar ham bo`ladi. Ke, qo`y, ketdik. (S.Ahm.) 2. 
Keyin chorbog`dan qo`y sudrab chiqib, kampirdan fotiha so`radi. (S.Ahm.) 3. Bir yarim 
oy bo`ldi. 5. Ayni yig`im-terim vaqtida sayling nimasi? (G`.G`.) 6. Junlari yulinib ola 
mushukning tirnoqlarida qoldi.(S.Ahm.) 7. Kakliklar pastliklardan cho`qqi tomon 

---

18 
ko`cha boshladilar.(S.Ahm.) 8. U nimagaki erishgan bo`lsa, bariga shularning 
orqasidan erishgan.(S.Anorboev) 9. Ishlab topgan har bir tiyiniga qanchalab peshana 
teri tomadi.(S.Ahm.) 10. Bag`riga iliqqina tekkan bola tani uni seskantirdi.(S.Ahm.)
Morfemik tahlil 
Reja: 
1. So‗zni morfemalarga ajratish. 
2. Morfemalarning turlari: o‗zak morfema va affiksal morfemalar. 
3. Eng kichik ma‘noli qismlarga ajratish, bir o‗zakli so‗zlarni aniqlash. 
. 
Bu xil tahlilning maqsadi so‗zni hozirgi o‗zbek adabiy tili nuqtai nazaridan 
eng kichik ma‘noli qismlarga – morfemalarga ajratish, bir o‗zakli so‗zlarni aniqlash, 
bo‗g‗inga to‗g‗ri ajratish ko‗nikmalarini hosil qilishdan iboratdir. 
 
Morfemika 
— asos (o‗zak) va qo‗shimchalarni o‗rganuvchi bo‗limdir. O‗zak va 
qo‗shimchalar so‗zning ma‘noli qismlari deyiladi. Har qanday so‗z tarkibi asos va 
qo‗shimchalardan iborat bo‗ladi. 
 
Asos
 
(o‗zak)—so‗zning asosiy ma‘nosini ifodalab, mustaqil qo‗llana oladagan 
qismidir. 
 
O„zak
—so‗zda albatta ishtirok etadigan, qayta bo‗linmaydigan, lug‗aviy ma‘no 
ifodalaydigan hamda so‗zning atash, nomlash ma‘nosini ifodalab kelgan asosiy qismi.
O‗quvchilarga—o‗zagi-
o‗qi
O‗zakka qo‗shilib keladigan qism esa qo‗shimchalardir.