Органик кимё лабораториясида ишлаш қоидалари

ORGANIK MODDALARNING SIFAT VA MIQDOR ANALIZI 
Organik birikmalar tarkibini asosan uglerod, vodorod, kislorod, azot hamda 
galogen, oltingugurt, fosfor va boshqa elementlar tashkil qiladi. Tekshirilayotgan 
birikma tarkibida qanday elementlar borligining aniqlanishiga sifat analizi deyiladi. 
Sifat analizida toza organik modda tarkibidagi elementlar (C, H, N, S, C1 va 
boshqalar) oksidlash, yondirish, parchalash yo`li bilan anorganik birikmalarga 
aylantirilib, so`ngra anorganik yoki analitik kimyo usullari bo`yicha aniqlaniladi. 
Uglerod va vodorodni aniqlash.
 
Tekshirilayotgan organik birikmani chinni 
tigelga solib, sekin qizdirilsa ko`mirga aylanadi. Ammo ba`zi organik moddalar 
qizdirilganda uchib ketadi. Shuning uchun ko`p moddalar mis(II)-oksid bilan 

---

34 
aralashtirilib, probirkaga solib qizdirilganda uglerod elementi karbonat angidridga, 
vodorod esa suvga aylanadi. 
Kraxmal bilan mis oksiddan iborat aralashmadan 0,5 grammi quruq 
probirkaga solib, probirka probkali gaz o`tkazuvchi nayli trubkaga ulanadi. 
Ikkinchi bir probirka olib, uning to`rtdan bir qismiga ohakli suv quyiladi. Birinchi 
probirka gorizontal holatda shtativga mahkamlanadi, so`ngra qizdiriladi. Gaz 
o`tkazish nayining uchi ikkinchi probirkadagi ohakli suvga botiriladi. 
Qizdirish natijasida probirkadagi kraxmal tarkibidagi uglerod hisobiga CO
2
gazi hosil bo`ladi, u nay orqali o`tib, kal’tsiy karbonat hosil qiladi va ohakli suvni 
loyqalantiradi. Bu reaktsiya kraxmal tarkibida uglerod borligini bildiradi. Kraxmal 
tarkibidagi vodorod hisobiga esa probirkada suv tomchilari hosil bo`ladi. Bu 
reaktsiya kraxmal tarkibida vodorod borligini bildiradi. 
(C
5
H
10
O
5
)
n
+ 12CuO 

6nCO
2
+ 5nH
2
O + 12nCO
2
+ Cu 
Ca(OH)
2
+ CO
2

CaCO
3
+ H
2
O