Органик кимё лабораториясида ишлаш қоидалари

Azotni yarim mikroanaliz (Dyuma metodi) metodi bilan aniqlash 
Organik modda tarkibidagi azot miqdori Dyuma va K`eldal’ usullari bilan 
aniqlanadi. Keyingi paytlarda azot miqdori ko`pincha Dyuma usuli bilan 
aniqlanmoqda. Chunki bu metodda, birinchidan, modda kam sarflansa, 
ikkinchidan, moddaning to`la yonishi natijasida azotning miqdori to`liq aniqlanadi. 
Bu usulda birikmalar mis (II) oksid bilan aralashtirilib, maxsus pechga 
joylashgan naychada qizdiriladi (yondiriladi): 
(H) + CuO


0
t
H
2
O + CO
2
+ azot oksidlari 
Hosil bo`lgan moddalar sof mis to`r orqali ishqor eritmasi solingan azotomerga 
yuboriladi: 
Azot oksidlari + Cu


0
t
CuO + H
2
2KOH + CO
2

K
2
CO
3 
+ H
2
O 
Natijada karbonat angidrid bilan suv eritmaning ishqor qismida qoladi, sof 
azot esa ishqor ustiga azotomer qismiga yig`iladi. So`ngra azotning hajmi 
aniqlangandan so`ng, kuyidagi formula bo`yicha protsenti aniqlanadi: 
m
t
P
V
N








)
273
(
760
100
273
2507
,
1
%
0
1,2507 - 1 ml azotning normal bosim va temperaturadagi massasi, 
V -
olingan 
azotning hajmi, P
-
barometr ko`rsatgan bosim, 
t° 
— tajriba vaqtidagi temperatura, 
t 
— analiz uchun olingan modda massasi. 
TO`YINGAN UGLEVODORODLAR 
Laboratoriya ishlari
Asbob va idishlar: 
SHtativ, gaz chiqarish nayi o`tkazilgan probkali 
probirka, spirt lampa yoki gaz gorelkasi, paxta, kristallizator, kislorodli gazometr 
yoki kislorod olish asbobi, chinni kosacha yoki soat oynasi, pintset, probirkalar va 
probirka tutqich. 

---

37 
Reaktivlar: 
qiyin uchuvchan organik modda (qand, glitserin yoki parafin), 
CuO (poroshok), ohakli suv, CuSO
4
(suvsizlantirilgan), CH
3
COONa yoki 
CH
0
COOK (suvsizlantirilgan), natron ohak (NaOH+Ca(OH)
2
, bromli suv,
KMnO
4
(1% li va 1 n), benzin, ko`k lakmus qog`oz, Na
2
SO
3
(1n), H
2
SO
4
(kons), HNO
3
(kons.) kerosin, petroley efir.