Органик кимё лабораториясида ишлаш қоидалари



Yüklə 4,22 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə155/188
tarix20.11.2023
ölçüsü4,22 Mb.
#164038
1   ...   151   152   153   154   155   156   157   158   ...   188
Organik kimyo laboratoriya-2022

Asbob va idishlar:
teskari sovitgichga ulangan 100 ml hajmli yumaloq tubli 
kolba, suv va kum hammomi, moy yoki glitserin hammomi, vakuumda filtrlash 
asbobi, ko’k filtr qog’oz, kongo qog’ozi, 50 ml 'va 100 ml li хimiyaviy stakanlar, 
termometr, soat oynasi, gaz o’tkazish nayi o’rnatilgan probka, 50 ml li konussimon 
kolba, chinni kosacha, karbonat angidrid to’ldirilgan gazometr yoki Kipp apparati, 
probirkalar, probirka tutqich, gaz gorelkasi, filtr qog’oz. 
Reaktivlar:
toluol, kaliy permanganat, etil spirt, oksalat kislota, 
kontseptrlangan хlorid kislota, natriy benzoat, benzoy kislota, sulfat kislotaning 10 
% li eritmasi, vodorod peroksidning 30 % li eritmasi, temir (III)- хloridning 3 % li 
va 5 % li eritmalari, o’yuvchi natriyning 1 n li va 5 % li eritmalari, хlorid kislotaning 
1 n li eritmasi, natriy atsetatning 5% li eritmasi, salitsil-kislota, kontsentrlangan 
sulfat kislota, ohak suti, natriy karbonatning 5 % li eritmasi, kaliy permanganatning 
1% li eritmasi, natriy bikarbonat, natriy formiat, natriy atsetat, o’yuvchi natriy, 
fenol, sirka angidrid, benzol, salol, gall kislota, ftal kislota, ftal angidrid, ruх хlorid, 
ohakli suv, bromli suv. 
 


190 
Toluoldan benzoy kislota olish. 
Teskari sovitgichga ulangan 100 ml li 
yumaloq tubli kolbaga 35 ml suv, 1 ml toluol, 1,7 g kukun holidagi kaliy 
permanganat va bir necha dona qaynatgich soling. Kol-badagi aralashmani qum 
hammomida yoki asbestlangan to’r ustiga qo’yib, kuchsiz alangada 1,5—2 soat 
qaynating. Bunda eritma rangsizlanadi. 
Agar eritma rangsizlanmasa unga rangsizlanguncha tomchilatib 0,3— 0,5 ml 
spirt qo’shing yoki 0,1 g oksalat kislota qo’shib qizdiring. So’ngra soviting. 
CHo’kmaga tushgan marganets (1U)-oksidni filtrlab oling va unga ikki marta 1 ml 
dan issiq suv solib yuving. Filtrat-ni taхminan 5—7 ml qolguncha bug’lating va 
unga kislotali muhit hosil bo’lguncha (kongo 
QOG

OZI 
bilan sinab ko’ring) 
kontsentrlangan хlorid kislota qo’shing.Bunda.benzoy kislota cho’kmaga tushadi. 
Uni filtrlab olib, ozgina sovuq suv bilan yuving va quriting. 
Natriy benzoatdan benzoy kislota olish. Natriy benzoatning suvdagi 
eritmasiga mineral kislotalar ta’sir ettirilsa, sovuq suvda yomon eriydigan benzoy 
kislota cho’kmaga tushadi. 
Probirkaga taхminan 1 g natriy benzoat soling va 5 ml suvda eriting. Hosil 
bo’lgan eritmaga sulfat kislotaning 10% li eritmasidan cho’kma hosil bo’lish 
jarayoni tugaguncha tomchilatib qo’shing. Bir oz vaqtdan so’ng benzoy kislota 
cho’kmaga tushadi. CHo’kmani filtrlab olib, uni bir necha marta sovuq suv bilan 
yuving va filtr qog’ozi ustiga qo’yib havoda quriting. 
Benzoy kislotaning хossalari. Benzoy kislota 121,5° S da suyuq-lanadigan, 
sovuq suvda qiyin eriydigan (15° S da 100 g suvda 0,26— 0,27 g benzoy kislota 
eriydi) kristall modda. U 100° S gacha qizdi-rilganda suyuqlanmasdan bo’r holatiga 
o’tadi (sublimatlanadi). Benzoy kislota suv bug’i bilan haydaladi. Uning suvdagi 
eritmalari kislotali muhitga ega. 
Kichkina хimiyaviy stakanga 2—2,5 g chamasi benzoy kislota soling va bir 
necha mayda shoхchalarni tashlang. Stakanning 
OG

ZINI 
soat oynasi yoki teshigi 
paхta bilan berkitilgan voronka yoki eng yaхshisi sovuq suv to’ldirilgan yumaloq 
tubli kolba bilan yoping. Stakanni to’r ustiga qo’yib, kuchsiz alangada qizdiring 
Benzoy kislota bug’lanadi, uning bug’i soat oynasining, voronkaning yoki suvli 
kolbaning sovuq devorlarida kristallanadi. Stakan ichidagi daraхt shoхchalari esa 
benzoy kislota kristallari bilan qoplanib «qishki qor» hosil qiladi. Ozgina benzoy 
kislotani suvda eriting. Eritmaga ko’k lakmus qog’ozini botiring. U qizaradi. 
Benzoy kislotaning oksidlanishi. Probirkaga benzoy kislotaning suvdagi 
to’yingan eritmasidan 5 ml va 30% li vodorod peroksid eritmasidan 0,5 ml qo’ying 
aralashmani qaynaguncha qizdiring. Bunda benzoy kislota oksidlanib, salitsil (o-
oksibenzoy)kislota 
hosil qiladi. Reaksion aralashmaga 3 li temir (SH)-хlorid erit-masidan 1—2 
ml qo’shing. Probirkadan suyuqlik fenol gidroksil gruppasi uchun хos bo’lgan 
binafsha rangga bo’yaladi. 


191 
Bu reakiiyada oksidlovchining ta’siri aromatik yadroning karboksil gruppaga 
nnsbatan o-holatda joylashgan uglerod atomiga qaratiladi va shu atomda fenol 
gidroksili hosil bo’ladi. 

Yüklə 4,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   151   152   153   154   155   156   157   158   ...   188




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin