Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 2 | ISSUE 2 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor
 
 SJIF 2022: 5.947 
Advanced Sciences Index Factor 
 ASI Factor = 1.7 
622 
w
www.oriens.uz
February
2022
 
Maktabgacha yoshdagi bola idroki sodda kо‘rinishga ega bо’lib, tevarak-atrofda 
sodir bо’layotgan voqea-hodisalar va predmetlarni tushunishi, о‘zlashtirishi asosiy 
faoliyati bо‘lgan о‘yinlar asosida yuzaga keladi. О‘yin doimo hayotni aks ettiradi. 
Shuning uchun uning mazmuni ijtimoiy voqelikda o’zgarib turadi. О‘yin – maqsadga 
qaratilgan o’ylangan jarayondir. О‘yin jarayoni asosida o’quv faoliyati rivojlanadi. 
Bola yoshligida qancha ko’p o’ynasa, maktabda yaxshi o’qishiga va keyinchalik 
mehnat faoliyatiga ijobiy ta’sir ko’rsatadi. 
О‘yin nazariyasining asosiy masalalari quyidagilardan iborat: 

О‘yinning mohiyati va o’ziga xos xususiyatlari. 

О‘yinning bola hayoti va tarbiyasidagi o’rni. 

О’yinning mohiyati va o’ziga xos xususiyatlari. 
О‘yin - buyumli-predmetli va ijtimoiy voqelikda harakat qilish va uni 
anglashga yo’naltirilgan jarayondir. U o’zining kelib chiqishiga ko’ra, yo’nalish va 
mazmuniga ko’ra ijtimoiy voqelik hisoblanadi. О‘yin, bu bola faoliyatining yorqin 
turi. Unda maqsadning mavjudligi, sabablar, amalga oshirish vositalarining rejali 
harakatlari natijaning mavjudligi uning o’ziga xosligidir. Xususiyatlarning orasida 
sabablarning o’ziga xosligi asosiy hisoblanadi. О‘yin jarayonida bolaning psixik 
bilish jarayonlari, irodasi, hissiyoti, ehtiyoji va qiziqishlari, ta’sirchanligi – uning 
butun shaxsiyati shakllanadi. 
MUHOKAMA VA NATIJALAR 
Bola о‘z о‘yinlarida о‘zlashtirgan hatti-harakatlarni taqlid asosida namoyish 
qiladi. О‘yinning turlari kо‘p. О‘yin turlari ichida ijodiy о‘yin turi bola uchun qulay 
va qiziqarlidir. Ijodiy о‘yinlar mazmunining о‘ziga xosligi uning eng muhim 
xususiyatlaridan hisoblanadi. Mashhur pedagog va psixologlardan D.B.Elkonin, D.V. 
Mendjeritskiy, P.Y. Samorukova va boshqalarning fikricha, ijodiy–rolli о‘yinlar 
kattalarning ijtimoiy hayotidagi rang-barang hatti-harakatlari, kо‘rinishlari – bolalar 
о‘yinlarining asosiy mazmuni bо‘lib xizmat qilib, kattalar ijtimoiy hayotining 
namunasini oladigan faoliyat turidir. Ijodiy о‘yin faoliyatida asosiy komponent bо‘lib, 
u personajni, hayotiy vaziyatni, harakat va personajlar munosabatini о‘z ichiga oladi. 
Ijodiy о‘yinlar о‘z mazmun va mohiyatiga kо‘ra jamoa о‘yini bо‘lib hisoblansada, 
yakka holda uynalmaydi, degan fikrni keltirib chikarmasligi kerak.Ijodiy о‘yinlar 
bolaning aqliy, ahloqiy, jismoniy, fiziologik va psixologik rivojlanishlarida muhim 
ahamiyat kasb etib, bunda bola ehtiyoji va malakasi tarbiyalanib, shakllanib boradi. 
Ijodiy о‘yin turlaridan biri bu - sahnalashtirish о‘yinlaridir. Sahnalashtirish о‘yinlari, 
bu bolalarning mustakil ijodiy о‘yin turi bо‘lib, unda badiiy asar va hikoyalar bolalar 

---