OrqaniZMİn yaş XÜsusiYYƏTLƏRİ

Uşaq və yeniyetmələrdə sinir proseslərinin 
koordinasiyası və ontogenez prosesində onun təkmilləşməsi. 
Körpə doğulduqda onun onurğa beyin uzunluğu 15-16 sm-ə 
bərabər olur və həyat prosesində o, təxminən 2 dəfə 
böyüyərək 41-42 sm-ə çatır.
Rüşeymin 2-3 aylığında baş beynin ümumi kütləsi sürətlə 
inkişaf edir. Bu proses 7 yaşınadək davam edir. Körpə 
doğuldugdan sonrakı 6-9 ay ərzində baş beyin ümumi kütləsi 

---

20 
yeni doğulmuş körpəyə nisbətən 2-2,5 dəfə, 3 yaşında-3 dəfə 
və 6-7 yaşlarında 4 dəfə artır. Baş beynin morfoloji inkişafı 
əsasən 14 yaşında tamamlanır və onun ümumi çəkisi yetkin 
insana uyğun gəlir. Baş beynin funksional inkişafı isə 16-18 
yaşınadək davam edir. Baş beyin yeni doğulmuş körpənin 
ümumi çəkisinin 12%-ni təşkil edir, halbuki, yetkin insanda 
bu göstərici cəmi 2.5%-ə bərabər olur. 
Ontogenez dövründə MSS-nin mühüm şöbələrinin 
anatomo - fizioloji xüsusiyyətləri. Uşaqlıq və yeniyetməlik 
dövrlərində baş beynin anotomik cəhətdən formalaşması ilə 
yanaşı onun funksional inkişafı da baş verir. Həmin proses 
baş beyinin icra etdiyi fizioloji funksiyaların mürəkkəbləş-
məsi ilə müşayiət olunur. Bu zaman baş beyin strukturlarında 
mövcud olan mərkəzlər arasında əlaqələndirici yollar inkişaf 
edir ki, bu da onun analiz -sintez qabiliyyətinin daha yüksək 
səviyyəyə 
qalxmasına 
imkan 
verir. 
Bunu 
elektroensefaloqrafiya üsulundan istifadə etdikdə daha aydın 
görmək olar. Son zamanlar həmin üsuldan istifadə edərək baş 
beyin qabığının və qabıqaltı şöbələrinin funskional 
dəyişkənliyi haqqında dəqiq məlumatlar əldə edilmişdir. 
Bildiyimiz kimi, sinir sisteminin fəaliyyəti prosesində 
neyronların membranı üzərində elektrik cərəyanı yaranır. Bu 
cərəyanın 
qeydə 
alınması 
xüsusi 
cihazla–