OrqaniZMİn yaş XÜsusiYYƏTLƏRİ

Gövdə skeletinin yaş xüsusiyyətləri. Onurğa sütununu 
əmələ gətirən fəqərələr ikinci yolla, qığırdaq toxumasından 
formalaşmışlar. 
Embrional 
inkişafın 
2-ci 
ayında 
sümükləşdirici nüvələrin fəaliyyəti başlayır. Fəqərə 
sütünunun sümükləşməsi ciddi ardıcıllıqla gedir. Əvvəlcə döş 
fəqərələri, sonra boyun və büzdüm fəqərələri sümükləşirlər. 
Bətndaxili inkişafın 40-50-ci günlərində 12-ci döş 
fəqərəsində sümükləşmə gedir, 4 aylıqda, döş fəqərələrinin 
hamısı, boyun bel və iki döş fəqərələri sümükləşir. Fəqərə 
qövslərinin bir-biri ilə birləşməsi isə doğulduqdan sonra baş 
verir. Yeni doğulmuş körpələrin onurğa qövsləri açıq olur. 
Yalnız 7 yaşlı uşaqlarda, onlar birləşirlər. Yalnız oma 
fəqərələri, istinad olaraq, bir qədər gec birləşir. Atlant qövsü 
isə 9 yaşda birləşir. 
8-11 yaşlı uşaqlarda epifizin qığırdaq lövhələrində 
sümükləşmə nüvələri, borulu sümüklərin uzanmasında iştrak 
edir. 15-24 yaşlılarda epifiz diskləri fəqərə cismi ilə tam 
birləşmiş olurlar. Bu dövürdə (18-24 yaş), fəqərə şüaları 
çıxıntısı fəqərə sümüyü ilə birləşmiş haldadır. 
Körpələrin fəqərə cismi yastılaşmış olur. Onların en 
kəsiyinin diametri, uzunluğuna nisbətən 5:3-dir. Cinsi 
yetkinlik dövründə 4:3, yetkin insanlarda 3:3-dir. İnkişaf 
dövründə fəqərənin uzunluğu 3,5 dəfə artır, ömürünün 2 
ilində fəqərələr sürətlə artır, sonradan zəifləyir və cinsi 
yetkinlik dövründə yenidən artır. 

---

97 
Körpələrin fəqərə (onurğa) sütunu yalnız oma şöbəsində 
əyilmişdir (şəkil 8.3). Uşaqların 2,5-3 aylıq həyatı dövründə 
boyun əyriliyi yaranır və onlar başlarını dik tutmağa çalışırlar. 
Önə əyilmiş sahə - lordoz adlanır. 6 aylıq dövrdə körpə 
oturmağa başlayır və döş sahəsində arxaya doğru əyrilik 
yaranır. Ona kifoz deyilir. Körpələr yeriməyə başladıqda bel 
əyrisi yaranır. Beləliklə, ağırlıq mərkəzi dəyişir. Artıq 6-7 
yaşda boyun, əyriləri, 12- yaşda isə bel əyrisi tam formalaşır
Qabırğaların qığırdaq ucları 6-8 həftəlik rüşeyimdə 
müşahidə edilir. Əvvəlcə orta qabırğalarda sümükləşmə gedir. 
8-11 
yaşlılarda ikinci nüvələr formalaşır. Qabırğa 
sümüklərinin birləşməsi