O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi X. S h e n n a y e V, T. B a y m u r a t o V sug‘urta ishi

Frontlashtiruvchi kompaniya — boshqa sug‘urta kompaniya-
sining iltimosiga ko‘ra, o‘z nomidan sug‘urta polisi beruvchi
sug‘urta kompaniyasi. Frontlashtiruvchi sug‘urta kompaniyasi
qabul qilib olingan riskni yuz foiz miqdorida iltimos qilgan
sug‘urta kompaniyasi hisobiga o‘tkazadi va buning uchun undan
komission haq oladi. Hozirgi paytda, O‘zbekistonda bir nechta
frontlashtiruvchi kompaniyalar faoliyat ko‘rsatmoqda. Masalan,
«Anglo-Tashkent», «UzAIG» sug‘urta kompaniyalari.
Fronting — qabul qilib olingan riskni tegishli komissiya haqi
evaziga to‘laligicha boshqa sug‘urta yoki qayta sug‘urtalovchi
kompaniyalariga berish.

---

2 1 5
Sedent — riskni ikkilamchi joylashtirishni amalga oshiruvchi,

ya’ni riskni qayta sug‘urtalash uchun beruvchi sug‘urta kompa-
niyasi. Ikkilamchi sedent retrotsedent deb ataladi.
Sessiya — 1) sug‘urta riskini qayta sug‘urtalashga berish
jarayoni. Sedent va qayta sug‘urtalovchi o‘rtasida huquqiy
munosabatlarda ishlatiladi; 2) xorij amaliyotida sedentning olingan
sug‘urta mukofoti ma’nosini bildiradi.
Shomaj — sug‘urta hodisasi ro‘y berishi natijasida ishlab
chiqarishning to‘xtab qolishi bilan bog‘liq foyda olmaslik riski
sug‘urtasi.
Ekssedent riski — mazkur toifadagi risk bo‘yicha zararni qayta
sug‘urtalash to‘g‘risidagi kelishuv.
Ekssedent zarari — noproporsional qayta sug‘urtalash shakli.
Bunda sedentga o‘z zimmasida ushlab qolingan zarardan oshgan
qismi qayta sug‘urtalovchi kompaniya tomonidan qoplanadi.
O‘zaro sug‘urtalash jamiyati — foyda olishni ko‘zlamaydigan
notijorat shaklidagi sug‘urta kompaniyasi. Sug‘urta qilishning
tashkiliy shakli. O‘zlarining mulkiy manfaatlarini sug‘urtaviy
himoyalash uchun yuridik va jismoniy shaxslarning ixtiyoriy bitim
asosida birlashuvi. O‘zaro sug‘urtalash jamiyati yuridik shaxs
hisoblanib, har bir sug‘urtalanuvchi ushbu jamiyatning a’zosi
bo‘ladi. AQSH va Yaponiyada asosan, hayot sug‘urtasi bilan
shug‘ullanuvchi kompaniyalar o‘zaro sug‘urtalash jamiyati
shaklidadir. Hozirgi paytda Yaponiyada o‘zaro sug‘urtalash
jamiyatlari hayotni sug‘urtalash bozorining 89,4 % ni tashkil etadi.