T.C.
SAĞLIK BAKANLIĞI
TEPECİK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ
ORTOPEDİ KLİNİĞİ
HEMŞİRELİK REHBERİ
2013
Derleyen:
Hem.
Nurgül
ŞENOL
Düzenleyen:
Doç. Dr. Önder KALENDERER
Hem.
Ayşen ÖZEL
Hem. Dilek TURAN
Bilimsel Danışman: Doç.Dr. Önder KALENDERER
1
ÖNSÖZ
Hemşirelik bilim ve sanattan oluşan bir sağlık disiplinidir. Ekonomik ve
sosyal değişimler, hemşireliğin profesyonelleşme süreci, yeniliklerin getirdiği
değişimler, bakımda kaliteyi artırma gereksinimi hemşirelerin bilgilerini
güncellemeleri zorunluluğunu getirmiştir.
Bu nedenlerle Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi hemşirelik hizmet içi
eğitimi kapsamında hemşirelik bakım hizmetlerinin kalitesinin artırılması ve
meslektaşlarımızın çalıştığı birimlerdeki uygulamalarında kaynak olabilmesi
amaçlı bu rehber hazırlanmıştır.
Etkinliğini ve saygınlığını bilgi birikiminden alacağına inandığımız
meslektaşlarımıza bu rehberi hazırlarken, zor çalışma koşulları altında vakit
ayırıp derleme yapan değerli hemşirelerimize, bilimsel danışmanlığı ile
katkıda bulunan değerli hekimlerimize, hemşirelik mesleğine her konuda
destek olan, özellikle bu rehberlerin hazırlanması sırasında her türlü imkanı
sağlayan Başhekimimiz Prof. Dr. Orhan Gazi Yiğitbaşı ve çalışmalarımızda
her zaman yanımızda olan Başhemşiremiz Gülşen İpekoğlu’na
teşekkürlerimizi sunarız.
Hemşireler bakımın belirleyicisi ve biçimlendiricisidirler…
Ayşen Özel
Dilek Turan
Önder Kalenderer
2
ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİNİN İLGİ ALANLARI
4
İSKELET SISTEMİ
4
ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİ HASTALIKLAR
5
A-YETİŞKİNLERDE GÖRÜLEN ORTOPEDİK HASTALIKLAR
5
1. EL BİLEĞİ BÖLGESİ GANGLIONLARI (KİSTLERİ)
5
2. TETİK PARMAK
5
3. EL-BİLEK KANALI HASTALIĞI (KARPAL TÜNEL SENDROMU, CTS)
6
4. DUPUTYREN KONTRAKTÜRÜ
8
5. TENİSÇİ VE GOLFÇU DİRSEĞI
8
6. OMUZ KAPANI HASTALIĞI
9
7. DONMUŞ OMUZ
10
8. KALÇA OSTEOARTRİTİ (KİREÇLENMESİ)
10
TOTAL KALÇA PROTEZİ
11
9. MENİSKÜS YIRTIKLARI
22
10.DİZDE KİREÇLENME (GONARTROZ)
24
DİZ PROTEZİ
25
11.HALLUKS VALGUS
31
12.TIRNAK BATMASI
32
B-ÇOCUKLARDA GÖRÜLEN ORTOPEDİ HASTALIKLARI
33
1. DOĞUŞTAN KALÇA ÇIKIĞI (DKÇ)
33
2. BEYİN FELCİ (SEREBRAL PALCI)
36
3. KAMBURLUK (KİFOZ)
38
İÇİNDEKİLER
3
4. SKOLYOZ (OMURGA EĞRİLİĞİ)
39
5. PERTHES
40
6. POLİDAKTİLİ
41
7. ÇOCUKLARDA ESNEK DÜZTABANLIK
42
8. KEMİK TÜMÖRLER
42
A-YETİŞKİNLERDE GÖRÜLEN TRAVMATOLOJİ HASTALIKLAR
43
1. BURKULMA
43
2. ÇIKIK
43
3. KIRIK
43
4. BOYUN ZORLANMALARI
45
5. TEKRARLAYICI OMUZ ÇIKIKLARI
45
6. ULNAR SİNİR SIKIŞMASI
47
7. FEMUR İNTERTROKANTERİK KIRIKLARI
48
B-ÇOCUKLARDA SIK GÖRÜLEN TRAVMATOLOJİ HASTALIKLARI
50
1. KÖPRÜCÜK KEMİĞİ KIRIĞI
50
2. DİRSEK ÜSTÜ (SUPRAKONDİLER KIRIK)
51
ALÇILAR
52
TRAKSIYONDAKI HASTA BAKIMI
54
AMELİYAT ÖNCESİ HEMŞİRELİK BAKIMI
60
AMELİYAT SONRASI HEMŞİRELİK BAKIMI
63
KOMPARTMAN SENDROMU
64
YAĞ EMBOLİSİ SENDROMU
65
VENÖZ TROMBOEMBOLİ
66
KAYNAKLAR 67
4
ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİ
Ortopedi genel cerrahinin bir dalı olarak başlamıştır. İnsan vücudunun
özellikle mekanik fonksiyonları ile uğraşan bir tıp dalı olarak da tarif etmek
mümkündür.
ORTOPEDİ ve TRAVMATOLOJİNİN İLGİ ALANLARI
Günümüzde tıbbi yaklaşımlar ve teknolojideki gelişmeler ortopedi de büyük
ilerlemeler sağlamış ve çok geniş bir yelpazeyi kapsayan kas-iskelet sistemi
hastalıklarının tedavisinde ortopedinin özelleşmiş ilgi alanları ortaya çıkmıştır.
• Ayak cerrahisi
• El cerrahisi
• Omuz cerrahisi
• Dirsek cerrahisi
• Omurga cerrahisi
• Kalça cerrahisi
• Diz cerrahisi
• Çocuk ortopedisi
• Artroplasti
• Travma cerrahisi
• Spor yaralanmaları
• Artroskopi
• Mikrocerrahi
• Periferik sinir cerrahisi
• Tümör cerrahisi
İSKELET SİSTEMİ
5
ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİ HASTALIKLAR
A-YETİŞKİNLERDE GÖRÜLEN ORTOPEDİK HASTALIKLAR
1.EL BİLEĞİ BÖLGESİ GANGLİONLARI (KİSTLERİ)
Sık olarak ganglion kistleri el bileğinin üst bölümünde oluşur(dorsa ganglionlar).
Ancak bazen el bileğinin arka bölümünde nabız alınan bölge ile başparmağın
arasında da ortaya çıkabilirler. Bazense parmakların eklemleştiği alanlarda ya
da parmakların dip noktalarında görülebilirler. Oluşum mekanizmasını başlatan
sebepler bugün için halen bilinmemektedir. Kadınlar da erkeklerden daha
sık olarak görülür ve en sık olarak el bileğinin üzerine sürekli yük uygulamak
zorunda kalan jimnastikçilerde görülür.
Belirtileri
Ganglion içindeki kistik yapı eklemden geçen sinir dokuların üzerine bası
yapacak kadar büyüdüğü zaman ağrı oluşturabilirler.
Tedavi
Takip: Zaman içerisinde kendiliğinden kaybolabileceği için doktor kontrolu
altında belli bir süre beklenebilir.
Tespit: Aktivite ile ganglion boyu artacağı için, bunun sonrasında sinir basısına
bağlı ağrı gelişebileceği için bir el bilekliği veya alçı tespiti ile takip önerilebilir.
Aspirasyon: Ganglionun ağrıya yol açtığı durumlarda veya hareket kısıtlılığı
yaratacak kadar büyüdüğünde, ganglion içindeki sıvı aspirasyon ile dışarı
çekilebilir.
Yukarıda anlatılan tedavi yöntemleri sonrasında ganglionun verdiği hareket
kısıtlılığı ve ağrı giderilemediği zaman ganglionun çıkarılması gerekir.
Ancak unutulmaması gereken nokta bu işlemin ardından ganglionun
tekrarlayabileceğidir. Bu işlem sonrasında birkaç gün için ağrı, şişlik gibi
problemler ile karşı karşıya kalınabilir.
2.TETİK PARMAK
Tetik çekme hareketi esnasında ortaya çıkan bir durumu belirtmek üzere
kullanılmıştır. Parmaklarda tetik hareketinin yapılmasından sorumlu olan tendon
ve yatağının etkilendiği bilinmektedir.
6
Belirtileri
Parmağın tetik çeker pozisyonda kitli kalmasıdır. Bu durum genellikle 40 yaşın
üzerinde ve diyabetli, romatizmal hastalığı bulunan kişilerde rastlanılan bir
olaydır. Ancak her yaşta hatta yeni doğanlarda dahi görülebilir. Genç yaşlarda
avuç içlerini fazla kullanan sporcularda (off -road bisiklet-motosiklet kullanıcıları,
dağcılar gibi) görülebilir.
Tedavi
Tedavinin amacı şişliği indirmek ve yakalama hareketini sağlamaktır.
1. aşama tedavi; şişliği gidermeye yönelik ilaç tedavisi, istirahat amaçlı parmak
atelleri oluşturur. Ani ve yeni başlayan vakalarda uygundur. Eğer şikâyetler
gerilemez ise
2.aşamada tendonun kalınlaşmış bölgesine lokal kortizon enjeksiyonu yapılır.
Diyabetli ya da romatizmal hastalığa bağlı bu durumun geliştiği kişilerde,
kronik (3 aydan fazla yakınması olan) vakalarda ve sık kilitlenme olan vakalarda
ise tedavi cerrahidir.
Ameliyat sonrası hemşirelik bakımı
• Hastanın ameliyat sonrası ANT takibi alınır.
• Hastanın yemek ve sıvı almasına hemen başlanabilir.
• Ağrısı olduğunda ağrı kesici yapılır.
• Ameliyat sonrası hastaya el egzersizleri önerilir.
• Hasta yaklaşık 2 hafta sonra ve dikişleri alınınca normal aktivitelerine dönebilir.
3.EL-BİLEK KANALI HASTALIĞI (KARPAL TÜNEL SENDROMU, CTS)
Karpal tünel sendromu, el bileğinin bir hastalığıdır. Bilekteki karpal tünelden
geçen median sinirin sıkışması sonucu ortaya çıkar.
Belirtileri
• Geceleri ellerde ortaya çıkan ve zaman içinde giderek şiddetlenen uyuşmalar
ve ağrılar olur (uykudan uyandıracak kadar) ve bu ağrılar kola, omuza
yayılabilir.
• Avuç içinde ve parmaklarda his kaybı veya elektrik çarpması hissi oluşabilir.
Özellikle baş, işaret ve orta parmaklarda görülür.
• Elde kuvvet kaybı olabilir (tutamama, tutulan şeyleri düşürme).
• Eli sallamakla bu ağrılar hafifl eyebilir.
7
En sık nedeni aşırı kullanmaya bağlı bant kalınlaşmasıdır. Özellikle bileğine yük
vererek senelerce çalışan kimselerde, daktilo-bilgisayar kullanlarda, örgü ören
ve yoğun ev işleri yapan ev hanımlarında, oto tamircileri gibi el bileğini çok
kullanan kişilerde sık ortaya çıkar.
Tedavi
Başlangıçta,
• Aşırı kullanmayı engellemek, el bileğine aşırı yük binmesine neden olacak
işlerden kaçınmak
• Ağrı kesiciler ve antienfl amatuar ilaçlar
• Bilek egzersizleri
• El bileği atelleri, gece atelleri
• Lokal ya da sistemik kortizon enjeksiyonları çoğu kimse için yeterli olmaktadır.
Ameliyat öncesi hemşirelik bakımı
• Psikolojik hazırlık
• Fizyolojik hazırlık
• Yasal hazırlık
• Ameliyat öncesi eğitim
Ameliyat sonrası hemşirelik bakımı
• Hastanın ameliyet sonrası ANT takibi alınır.
• Hastanın yemek ve sıvı alması hemen başlanabilir.
• Ağrısı olduğunda hekim önerisi ile ağrı kesici yapılır.
Ameliyat sonrası öneriler
• Daktilo ve bilgisayar kullanırken, zaman zaman ellerin istirahat ettirilmesi
• Ev işlerinde bileğe çok güç binen durumlarda dikkatli olunması
• Gece uykuda bileğin üstüne yatılmaması
• Özellikle geceleri ellerde uyuşmalarla uyanılıyor ise, uyku bölünüyorsa el-bileği
kanalı hastalığı başlangıcı sayılması
• Ameliyat sonrası hastaya el egzersizleri önerilmesi
• Hastaya yaklaşık 2 hafta sonra dikişlerinin alınması ile normal aktivitelerine
dönebileceğinin belirtilmesi
Tedavisi mümkün olan bu hastalıkta basit bir cerrahi girişim kalıcı çözüm
sağlayabilir.
8
4.DUPUTYREN KONTRAKTÜRÜ
El ayasında yer alan fasya adı verilen bir katmanın kalınlaşması ile ailesel geçiş
gösteren bir hastalıktır.
Belirtiler
Bu hastalıkta elin parmaklarının hareketini sağlayan tendonlar, kalınlaşma
nedeniyle hareketlerini kaybedebilir. Bu hastalığın ailesel olduğu, sigara
kullanımı, damar hastalıkları ile ilişkisi, epilepsi ve diyabet ile bağlantılı olduğu
bilinmektedir.
Tedavi
Tedavide zaman zaman steroid enjeksiyonları ağrılı olan nodüller için kullanılsa
da ana tedavi cerrahidir.
Ameliyat sonrası hemşirelik bakımı
• Hastanın ameliyat sonrası ANT takibi alınır.
• Hastanın yemek ve sıvı almasına hemen başlanabilir.
• Ağrısı olduğunda ağrı kesici yapılır.
5.TENİSÇİ ve GOLFÇU DİRSEĞİ
Tenisçi dirseği dirsek dış kısmındaki çıkıntı çevresinin ağrılı bir hastalığıdır.
Golfçu dirseği aynı problemin dirseğin iç kısmında olanıdır.
Belirtileri
Ağrı dirsek dış tarafından aşağı doğru yayılır. Ağrıyı özellikle yakalama hareketi
ve ağırlık kaldırma arttırır. Tenis oynayanlarda sık görüldüğü için bu isim
verilmiştir. Tenis, golf dışında boyama, tornavida kullanma, yakalama gibi birçok
aktivitede bu tür zorlanmalar olabilir.
Tedavi
İlk olarak kolu dinlendirme, buz uygulaması, ödem giderici ilaç kullanımı önerilir.
Ani ve şiddetli başlangıçta alçı veya hazır ateller dinlendirme amacıyla
diğer tedavilerle beraber kullanılabilir. 2-3 hafta içinde o bölgeye kortizon
bazlı enjeksiyonlar yapılır. Yakınmalar geçer geçmez önkol adeleleri için
germe ve kuvvetlendirme egzersizleri başlanmalıdır. Tekrarlamasını önleyen
ve iyileşmenin tamamlanmasını asıl sağlayanın egzersiz tedavisi olduğu
unutulmamalıdır. Hekim yeniden spora veya olayı başlatan aktiviteye
dönüldüğünde koruyucu dirseklik kullanılmasını önerebilir. Geçmeyen
vakalarda ameliyat kesin bir çözüm sağlayabilir.
9
Ameliyat sonrası hemşirelik bakımı
• Hastanın ameliyat sonrası ANT takibi alınır.
• Hastanın yemek ve sıvı alması hemen başlanabilir.
• Ağrısı olduğunda ağrı kesici yapılır.
6.OMUZ KAPANI HASTALIĞI (TORASİK OUTLET SENDROMU, TOS)
TOS ismini köprücük kemiği ile 1. kaburganın arasındaki boşluktan alır. Bu dar
geçiş yolu kola giden ana damarlar, ana sinirler ve bazı adeleler tarafından
doldurulur. TOS, bu aralıkta veya çıkışında damar ve/veya sinirlerin basıya
uğraması sonucu çıkan rahatsızlıkların bütününe verilen addır. TOS; yaralanma,
hastalık veya doğuştan anomaliler nedeniyle olabilir. Kötü duruş pozisyonu,
şişmanlık bu hastalık belirtilerini belirginleştirir.
Belirtiler
Kol ve elde soğukluk, çabuk üşüme, çabuk yorulma şikâyetleri olur. Muayenede
o kolda tansiyon daha düşük, nabız daha hafif alınabilir. Bu yakınmaların şiddeti
bası miktarı ile doğru orantılıdır. Net tanımlanamayan ağrılar olur. Bu ağrılar
boyun, omuz, kol ve ele yayılabilir. Hastanın beraberindeki psikolojik sorunlar
nedeniyle genellikle tüm problemleri psikolojik sanılarak hastalık atlanılabilir.
Hastaya önerilerimiz
1. Köşe germe egzersizi; Bir duvar köşesine yarım metre uzakta durunuz. Omuz
genişliğinde her bir elinizi bir duvara koyunuz. Köşeye doğru göğsünüzde bir
gerilme hissedene kadar eğiliniz. 5 saniye tutunuz.
2. Boyun germe; Sol elinizi başınızın üstüne, sağ elinizi omuzunuzun arkasına
koyunuz. Başınızı boyun sağında gerilme hissedene kadar sola çekiniz. 5 saniye
tutunuz. Sonra diğer tarafta tekrarlayınız.
3. Omuz çevirme; Omuzlarınızı yukarı, arkaya ve aşağı gererek çeviriniz.
4. Boyun çekme: Boynunuzu düz olarak geriye bastırınız. Bu sırada çene
seviyesini koruyunuz. 5 saniye tutunuz.
Tedavi
Yukarıdaki önlemlere rağmen 3 ay içinde belirgin iyileşme bulguları yoksa
cerrahi tedavi önerilir.
10
7. DONMUŞ OMUZ
Kolun baş üzerine kaldırma konusunda zorluk varsa, diğer omuza dokunamıyor
veya kol arkaya götürülemiyorsa, omuz hareketlerinde bir kısıtlanma var
demektir. Donmuş omuz genellikle tek omuzda olur.
Belirtiler
Hareket kısıtlılığı “Donmuş Omuz” hastalığında ilk belirtilerdir. Donmuş omuz
hastalığının nedeni bilinmemektedir. Donmuş omuz aynı zamanda omuz
ekleminin bir kırık veya ameliyat gibi nedenlerle uzun süre tesbit edilmesi
sonucunda da gelişebilir.
Donmuş omuz yavaş ve sinsice gelişir. Hastalık genellikle 3 aşamada gelişir.
I. Aşama; Geceleri daha fazla olmak üzere ağrı vardır.
II. Aşama; Ağrı azalmaya başlar ve kol hareketleri ağrısız hale gelir. Ancak hareket
kısıtlılığı artmıştır.
III. Aşama; İlerleme durur. Hastaların bir kısmında hareket yeteneğinde dereceli
bir artış olur.
Tedavi
1- İlaç ve egzersiz tedavisi. Egzersizler ağrılı olabilir ancak düzenli yapmak
omuzda hareket kısıtlılığının gelişmesini engelleyebilir. Egzersizlere başlamadan
omuzu ısıtmak - sıcak uygulamak ağrıyı azalttığı gibi hareket açıklığını arttırır.
Egzersiz sonrası ise enfl amasyonu azaltmak için soğuk-buz uygulaması yapılır.
2- Fizik tedavi; Omuz hareketlerinde kısıtlılığın artmaya devam ettiği durumlarda
zaman geçirmeden başlanmalıdır. Fizyoterapi sırasında ev egzersizlerine uymak
fizik tedavi süresini azalttığı gibi etkisini de arttırır.
3- Eklem içi kortikosteroit uygulaması
4- Genel anestezi altında manüplasyon
5- Omuz artroskopisi
Ameliyat sonrası hemşirelik bakımı
• Hastanın ameliyat sonrası ANT takibi alınır.
• Hastanın yemek ve sıvı almasına hemen başlanabilir.
• Ağrısı olduğunda ağrı kesici yapılır.
8. KALÇA OSTEOARTRİTİ (KİREÇLENMESİ)
Kalça eklemi ağırlığınızı taşıdığı için aşınma ve bozulmaya en sık uğrayan
eklemlerdendir. Bu durum tıpta osteoartrit, günlük kullanımda kireçlenme
11
olarak adlandırılır ve kalçanın en sık rastlanılan hastalığıdır. Tüm eklemlerde
olduğu gibi kalça ekleminin hem topu hem de yuvası kıkırdakla kaplıdır. Bu
kıkırdak yapı bu iki kemiğin birbiri üzerinde ağrısız ve minimal sürtünme ile
kaymasını sağlar.
Bu kıkırdağın bozulması, aşınması ve yer yer kaybolmasına osteoartrit veya
kireçlenme denir.
Belirtiler
İlk belirtiler sabah kalkıldığında kasıkta ve uyluk ön-iç tarafında ağrı ve
rahatsızlık hissidir. Ağrı aktiviteyle artar, istirahatle azalır. Bu belirtiler kalça
hastalıklarının birçoğunda olabilir.
Tedavi edilmeyen osteoartritler yıllar içinde ilerleyerek ağrısız yürümeyi imkânsız
hale getirir. Bu durumda gittikçe adelelerde de zayıfl ık ve yetmezlik oluşur
Ailelerde bir yatkınlık görülebilir. Fakat gelişimi ileri yaşlarda şişman, kaza sonucu
kıkırdağı yaralanmış kişilerde daha sıklıkla görülür.
Hastaya önerilerimiz
Osteoartritin erken devrelerinde cerrahi olmayan tedaviler hastalığın
ilerlemesini yavaşlatabilir.
• Kalçayı fazla kullanmaktan kaçınılmalıdır.
• Düzenli fizik aktivite yapılmalıdır (özellikle yüzme, su aerobiği, salon bisikleti
adele kuvvetini korur ve eklem hareket açıklığının korunmasına yardımcı olur).
• Anti-romatizmal, anti-enfl amatuar ilaçlar kullanılabilir.
• Geceleri yeterli derecede uyunmalıdır.
• Fazla kilolar varsa verilmelidir.
• Baston kullanımı önerilmelidir.
Tedavi
Kalça osteoartritinin kesin tedavisi total kalça protezidir.
TOTAL KALÇA PROTEZİ
• Kalça kireçlenmesi
• Kalça kırıkları
• Avaskuler nekroz durumlarında uygulanır.
12
En sık soru protez yapım yaşı ve ne kadar ömrü olduğudur. Burada hastanın
kişisel özellikleri; yaş, cinsiyet, ağırlık ve hareket seviyesi belirleyicidir. İyi ellerde
yapılması şartıyla hastaların %98’inde protez en az10 yıl dayanır. Günümüz
modern cerrahi tekniği ve protezleri ile protez ömrü 20-25 yıla çıkmıştır.
Kalça protezinin iyi ellerde yapılması kadar ameliyathane ve ameliyat sonrası
bakım hizmetleride çok önemlidir. Bu ameliyatın en önemli komplikasyonu
% 1-2 oranında görülen enfeksiyondur. Hastaların ameliyatın ertesi günü
yürümelerine, 2. gün tuvalete oturmalarına izin verilir. Dikişler ortalama
15 günde alınır ve sonrasında banyoya izin verilir. Hasta ameliyatın ertesi
gününden itibaren kalça-diz bükme ve adele güçlendirme egzersizlerine
başlanır. Bu egzersizler kalça fonksiyonlarının tamamen kazanılmasına
kadar devam eder. Genellikle 6. haftada tüm kalça fonksiyonları geri döner.
Kalçada şişlik ve protezin varlığını hastalar 3-6 ay hissedebilirlerse de yürüme
ilk haftadan sonra ağrısızdır. Hastlar 3-6 ay içinde protez varlığını tamamen
unutmaktadırlar
Total kalça protezi ameliyatında hemşirelik bakımı
Total Kalça Protezi (TKP) ameliyatında hemşirelik bakımının temel amacı;
hastanın alışageldiği yaşam biçimine en yakın koşullarda yaşamını sürdürmesi,
oluşabilecek komplikasyonları önlemeye yönelik hastayı rahatlatıcı önlemlerin
alınması ve fiziksel, psikolojik ve sosyal yaşamında mümkün olan en kısa
zamanda kendi kendine yeterli duruma gelmesine yardımcı olmaktır. TKP
ameliyatı öncesi ve sonrası hasta eğitimi, bireyin anksiyetesini azaltıp durumuna
uyum sağlamayı ve iyileşme sürecine bireysel katılımı amaçladığından;
hastanede kalış süresini kısaltıp bireye ve kuruma ekonomik kazanımlar
sağlayacağı gibi, verilen bakımın gerçek anlamda bireysel olmasında da önemli
olacaktır.
TKP ameliyatı öncesi hemşirelik bakımı
Ameliyat öncesi dönem, ameliyat edilmek için hastaneye kabul edilen bireyler
için en travmatik dönemlerden biridir. Çünkü birey ameliyat gibi yaşamı
tehdit edebilen bir olayı beklerken olabilecek pek çok şeyden korkmakta ve
şiddetli anksiyeteden acı çekmektedir. Ameliyat öncesi dönemde pek çok
hastanın korku ve endişe deneyimlemesi, ameliyat sırasında ne beklendiği,
ne olabileceği ve ne zaman olacağı konusunda hastalara yeterli bilgi
verilmemesinden kaynaklanmaktadır. TKP ameliyatı öncesinde korku, anksiyete
ve bilgi eksikliğinin yanı sıra bireyler sıklıkla ağrı da yaşamaktadırlar. Psikolojik
13
hazırlık ve ameliyat öncesi eğitimlerle ve alınacak tıbbi önlemlerle, hastaların
ameliyatlarıyla çok daha kolay baş edebilmeleri sağlanabilmektedir. TKP
ameliyatı olacak hastaların ameliyat öncesi yaşadıkları durumlar ve hemşirelik
müdahaleleri aşağıda açıklanmıştır.
Bilgi eksikliği: Ameliyat öncesi olası komplikasyonları yaşamalarını önlemek
amacıyla hemşire tarafından hastalara gereksinimleri olan eğitimin yapılması
ve onların bu sürece katkılarının sağlanması gerekir. Bu amaçla ameliyat öncesi
dönemde hastalara; derin solunum, öksürme, dönme ve ekstremite egzersizleri
uygun zamanlarda ve hastanın anlayacağı şekilde öğretilerek, olası solunum
ve dolaşım sistemi komplikasyonlarını yaşamalarının önlenmesi sağlanmalıdır
Hasta ve yakınlarının bilgi eksikliği ve buna bağlı anksiyete yaşamasını önlemek
amacıyla ameliyat, ameliyatın hangi amaçla uygulanacağı, ameliyat öncesi ve
sonrası yapılması gereken egzersizler, ortalama hastanede kalma süresi,
ameliyat sonrası dönemde gerekli ilaçlar, önlemler ve olası komplikasyonlar
konusunda bilgilendirilmeleri gereklidir
Korku ve Anksiyete: Hastalar cerrahi girişimin kendileri için gerekli/zorunlu
olduğunu kabul etseler de, bu durumda anksiyete kaçınılmaz bir yaşam
deneyimi olabilmektedir. Bu dönemde yeterli psikolojik hazırlık yapılamaması
/ yapılmaması; hastanın cerrahi girişim stresine uyum gösterememesine,
cerrahi girişime ilişkin sorularının yanıtsız kalması; anksiyete ve korkunun
oluşması ve cerrahi girişimi erteleme kararını almasına, cerrahi girişim sonrası
dönemde iyileşmenin gecikmesi ve komplikasyonların oluşmasına neden
olabilmektedir. Bu nedenle cerrahi girişim öncesi dönemde psikolojik hazırlıkta
hastanın kendini ifade etmesine fırsat verilmesi, cerrahi girişimle ilgili gerekli
açıklamaların yapılarak hastanın rahatlatılmasını gerektirmektedir. Hastanın
bilgilendirilmesi, açıklamalarla güvenin kazanılması ve iletişim yolunun daima
açık tutulması, endişe ve korkuların azaltılmasında yardımcı olmaktadır. Bireyler
arasında farklılıklar olmasına karşın, ameliyat öncesi hastaların tümü ameliyattan
korktuklarını ifade etmektedirler. TKP ameliyatı olacak hastalar sıklıkla; ölmekten,
sakat kalmaktan, ailesine eskisi gibi yetememekten, iş yapma potansiyelini
kaybetmekten, ameliyat sonrası ağrı yaşamaktan, anesteziden uyanamamaktan
ve anestezinin etkisi altında iken kontrolsüz olmaktan korkmaktadırlar. TKP
ameliyatı olacak hastanın psikolojik hazırlığı, bu süreçte yer alan sağlık ekibi
üyelerinden her birinin kendi üzerine düşen sorumluluğu yerine getirmeleri
ve işbirliği içinde olmaları ile mümkündür. Hasta bakımındaki rolü ve işlevi
Dostları ilə paylaş: |