Osiyoda tarbiya, maktab va pedagogik fikrlar

Uchinchi bitik 
717-718 yillarda To‟nyuquq hayotligida unga atab yozilgan. Uning insoniy 
fazilatlari tahriflangan. 
«Irq bitigi» (Ta‟birnoma) XIX asr oxirida SHarqiy Turkistonning Dunxuan degan joyidan 
topilgan. Ushbu yodnoma haqida N.Rahmonov tomonidan tuzilgan «Qadimiy hikmatlar
»
kitobidagi 
manbalarga qarab mulohaza yuritamiz. Asar 100 betdan iborat bo‟lib, moniy jamoasidagi Isig Sangun 
va Ite CHuq ismli ikki bola uchun bitilgan. Bu bitikda nima yaxshiyu, nima yomonligi hikoya qilinadi, 
uning zamirida axloqiy talablar yotadi hamda bu talablar qushlar va hayvonlar obrazi orqali aks 
ettiriladi: Voqealar tush tahbiri tarzida bayon qilingan. 
5.Islom madaniyati va tarbiya masalasini o’rganishning ahamiyati. 
VII 
asr boshlarida islom g‟oyasiga asoslangan Arab xa-lifaligi tashkil topib, bu davlat o‟z 
mavqeini mustahkam-lash uchun boshqa mamlakatlarni ham zabt eta boshladi. Bu-tun Arabiston yarim 
2
Saurykov B. Yerbolat.Turkic Runes in Southern Part of Kazakhstan: Current State and Future.
International Journal of Central Asian Studies Volume 17. 2013.http://www.iacd.or.kr/pdf/journal/17/vol17_7.pdf

---

oroli, Eron, Kavkaz orti, Suriya, SHi-moliy Afrika, Janubiy Ispaniya xalifalikning tarkibi-ga kiritildi. 
VII asr o‟rtalarida Arab xalifaligi Mova-rounnahrga ham hujum qilish rejasini tuza boshladi. Buborada 
birinchi yurish 651 yilda Ubaydulloh ibn Ziyod bosh-chiligida amalga oshirildi. 676 yili esa Said ibn 
Usmonrahbarligida Buxoro, So‟g‟diyona, Kesh, Nasaf shaharlarigahujum qilindi. 
Arab istilochilarining navbatdagi yurishi Xuroson hokimi Qutayba ibn Muslim tomonidanamalga 
oshirildi. U 706 yilda Zarafshon vodiysiga yurish boshlab, Poykent, Buxoro,Samarqand, So‟g‟d, 
Farg‟ona shaharlarini qo‟lga kiritdi, Qutaybaning istilochilik urishi, u 715 yilda arab qo‟zg‟olonchilari 
tomonidan o‟ddirilgach, to‟xtadi.VIII asrga kelib arablar Movarounnahrni to‟la zabt etishga erishdilar. 
Bosib olingan joylarda xalqlarni islom diniga kiritish oson bo‟lmadi. Tarixchi at-Tabariyning 
«At-Tabariy tarixi
»
, Narshaxiyning «Buxoro tarixi» va boshqa tarixiy asarlarda keltirilishicha, 
islomlashtirish bir necha yilga cho‟zilgan.