Oxirgi variant davrlarga bo`lingan

34. «Avesto» kitobida qadimiy davlatchilik tariximizga oid ma"lumotlar. «Avesto»da ulkamiz
tarixiga oid kkmmatli ma'lumotlar keltirilgan. Olimlarning sa'y-xargkatlari tufayli bugungi kunda biz
zardushtiylaniing mukaddas kitobi «Avesto» matnlarini ukish imkoniyatiga egamiz.Uning ayrim kismlarini
fransuzolimi A.Dyuperron tarjima kshshshga muvaffak bulgan.Tadkikotchi olim Men Boys kup yillar
davomida Xindistondagi zarduiggiylik jamoalari xayoti va urf-odatlarini urgandi. Bu xakda u uzining
«Zardujshylar. E'tikodlari va urf-odatlari» kitobida xikoya kiladi. «Avesto»ning asosini Zardushtning
goyalari tashkil kilib IV-aerda tuplangan, u21 kitobdan iborat. «Avesto»ning matnlariga yozilgan tafsirlar
«Zand» deb napadi. «Avesto»ning kimmati shundaki, u Uzbekiston ezdim gi tarixini urganishda dastlabki
yozma manbalardaya bin xisoblanadi. Zardusht targibotlari zarduiggiylik danidagi xalklaming e'tikodlari
bulgan «Avesto» («Asos») kitebida uz aksini topgan. Unda Urta Osiyo xalklari tarixiga doyr ma'lumotlar
xam jamlangan. «Avesto» Axuramazda tomonidan mamlakatlar va odamlar uchun makonlar yarattani
xakida ma'lumot. Awalo men Axuramazda, eng yaxshi mamlakatlar va makonlardan Vanxvi Daiti
(Amudaryo) daryosi ortida Arenam Vayjoni yaratdim. Ikkinchidan, men, Axuramazda, ulkbiardan eng afzali
bulgan Sugdiylar yashaydigan Gava mjonini yaratdim. Uchinchidan, men Axuramazda mamlakatlar va
ulslardan eng afzali kudratli va Artaga tegishli Mouruni yaratdim. Turtinchidan men eng yaxshi mamlakatlar
va ulkalardan bulgan guzal vabayroklari baland kutarilgan Baxdni yaratdim.

Kurinib turibdiki Ushbu ma'lumotda ulkamiz shaxerlari xakida va ularning nomlari xakida malumotlar keltirilgan.Bu erda Arenam Vayjo deganda Xorazm udkasi, Gava deganda Sugdiyona, Mouru esa Margiyona, Baxdi deganda Baktriya davlatlam nazarda tutilgan

35. Vatanimiz hududlarida dastlabki shaharsozlik madaniyatining shakllanishi, Uzb-n xududida
dastlabki shaxarlaming shakllanishi bronza davriga borib takaladi. Mas., mil.aw. P ming>'illikka tegishli
Sopollitepa yodgorligi shaxar kurinishnda bulgan Sopolln tepa axoliey sugorma dexkonchilik va kiemzn
chorvachilik bilan shugullangan. YAna shunday shaxar kumnishiga ega bulgan edgoriiklardan bim Baktriya
shaxridir. Bu shaxar mustaxkam devolrlar bilan uralgan bulib, bu shaxaming nomi Baxtr daresi nomidan
kelib chikkan. Bu shaxar xakida yunon olimi Kvint Kursiy Ruf mabigumot berib utadi. Samarkand, Buxoro
shaxarlariga mil.avv. UP aerlarda asos solingan. Samarkand dastlab marokand deb atalgan bulib,
Sugdienaning markaziy shaxri bulgan. Xiva shaxriga mil.avv.U aerda asos solingan. Toshkent shaxriga
Kang davlati davrida asos solingan bulib, bu shaxar Kang davlatining markaziy shaxarlaridan bin bulgan.

Bu shaxar dastlab CHoch, SHosh degan nomlar bilan tarixiy manbalarda uchraydi. Marv shaxriga xam mif.aw.UP aerda asos solingan bulib, bu shaxar Margienaning markaziy shaxri bulgan. Bu shaxar koldiklari xozirgi Turkmaniston Respublikasida joylashgan

36. Qadimgi Baqtriya davlati. Qadimgi Baqtriya haqida yozma va arxeologik ma"lumotlar.

Baktriya davlati tepasida podsho turgan. Podsholik taxt i otadan ugilga meros bulib utgan.Podsholik mulklari viloyatlarga bulinib, uni viloyat xokimlari -gipparxlar boshkarganlar.Gipparxlar esa tugridan-tufi podshoxdarga itoat etganlar.Boshka joylarga Karaganda YUnon-Baktriya shaxarlar kup bulgan. SHuning uchun kadimgi tarixchilar Pomney va Apolloderlar Baktriyani «ming shaxarlar mamlakati», deb bejiz aytishmagan. Bu shaxarlarda xunarmandchnlik va savdo-sotik rivoj topgan. Baktriya savdo-sotik xam juda rnvojlanganedi. Baktriya shimoldajanubga, sharkdan garbga utadigan кагл'оп yulinnngkokurtasida joylashgan savdo-sotikning rivojlanishiga imkon bergan. Baktriya savdogarlari va podsholari Xindiston, Xitoy, Parfiya davlatlari, Оке va YAksart buii xalkiari bilan savdo, iktisodiy, va madaniy alokalar olib borganlar. Baktriya podsholari savdoda kullaniladigan oltin va kumush tangalar chikarganlar. Baktriya madaniyatining ildizlari uzok utmishga borib takaladi. Bum i biz milloddan avvalgi X-V ming ynlliklarga mansub Zarautsoy suratlari misolida kuramiz. Baktriya YUnon va maxalliybaklr madaniyatining aralashuvi natijasida ellin madaniyati vujudga kelgan. Xaykaltaroshliq rassomchilik kabi tasvirni san'at xam rivoj topgan. Baktiiyada xindlaming buddizm, zardushtiylik va yunonlarning kup xudoiik dinlari aralashib ketgan edi. Baktriya davlati 130-140 yil ya shali. Lekin bu erda yashagan, xalklaryuksak madaniyatyaratib kuCHini xalklar, madaniyati ga barakali ta'sir kursatgan. Bu madaniyatning nvojida Urta Osiyo, xususan o'zbek xapki bobokaionlarining xam kata xizmati bor

37.