ELTUVCHILI NIKEL KATALIZATORINI TAYYORLASh Kerakli reaktiv va asboblar. 1 l kolba, 10 %li NiSO
4
, 10 %li Na
2
CO
4
eritmasi,
fenolftaleinni 1 %li eritmasm, infuzoriya tuprog‘i, 10 %li BaCl
2
eritmasi, chinni maydalagich, elak
(1 sm
2
da 2800 teshikli), quritgich shkaf, Byunxer voronkasi, vakuum nasos, chinni likobcha, filtr
qog‘oz.
Ishning bajarilishi : 1 l xajmli kolbaga 150 ml 10 %li nikel sulfat (NiSO
4
) eritmasi solib,
unga maydalangan va elangan infuzor tuprog‘i qo‘shiladi (solinayotgan elituvchi, ya’ni tuprog‘ini
miqdori eritmadagi nikel metali miqdoriga nisbatan 4:1 dan 8:1 nisbatigacha qo‘shiladi). So‘ng
infuzor tuprog‘i qo‘shilgan NiSO
4
eritmasi 60
0
S gacha qizdiriladi va doimiy arashtiribturgan holda
unga xuddi shu haroratgacha qizdirilgan kichik miqdorlar bilan 10 %li Na
2
CO
4
(soda) eritmasi
qo‘yiladi (kamgina ortiqchasi bilan). Nikel to‘liq cho‘kkanligini aniqlash uchun probirkaga kichik
miqdorda eritmadan filtrlab olinadi va filtga bir necha tomchi fenolftalein qo‘shiladi. Soda ortiqcha
bo‘lgan holda filtrat binafsha ranga kiradi va bu metall to‘liq cho‘kkanligidan dalolat beradi.
Infuzor tuproqda cho‘ktirilgan nikelning karbonat tuzi Byuxner voronkasida filtrlanadi va
35-40
0
C gacha isitilgan distillangan suv bilan bir necha marta yuviladi. Cho‘kmani to‘liq
yuvilganligini filtrtga BaCl
2
eritmasi va fenolftalein qo‘shib aniqlanadi.
Yuvilgan nikel karbonat tuzi 100-105
0
C haroratda qo‘ritish shkafida 10 % namlikdan yuqori
bo‘lmagan namlikkacha qo‘ritiladi. Keyin hosil bo‘lgan tuz chinni maydalagichda maydalanadi va 1
sm
2
da 2800 ta tegishi bor elakda elanadi. Maydalangan nikel krbonat tuzi katalizatorni aktivligini
aniqlash uchun laboratoriya qurilmasida moyni gidrogenlash uchun ishlatiladi.
Nikel katalizatorini tayyorlash uchun elituvchini miqdorini hisoblash:
1. katalizator tayyorlash uchun 10 %li nikel sulfat eritmasi ishlatiladi.
Demak, 150 ml eritmada 15 g NiSO
4
bor:
155 g NiSO
4
– 59 Ni x = 5,7 g Ni
15 g NiSO
4
– x
2. elituvchini (infuzor tuprog‘i) 4:1 nisbatda qo‘shiladi, ya’ni 1 hissa nikelga 4 hissa elituchi
qo‘shiladi: 4·5,7 = 22,8 g.
