61
10– MA’RUZA
VODOROD ISHLAB CHIQARISH
Reja:
Vodorod ishlab chiqarishning sanoat miqiyosidagi usullari. Vodorod ishlab chiqarish
texnoloik sxemasi. Vodorodni saqlash.
Tayanch so‘z va iboralar:
vodorod, elektroliz, anod, temir bug‘, elektrolizyor, gazgolder,
konversiyalash, katod
Vodorod eng ko‘p tarqalgan kimyoviy element hisoblanadi. Tabiatda faqat bog‘langan
holatda uchraydi. Masalan: suvda 11% bog‘langan vodorod, tabiiy gaz va neft uglevodorodlarida
esa 25%ni vodorod tashkil etadi.
Yuqorida qayd etilgan mahsulotlar vodorod ishlab chiqarishning asosiy xom ashyolari
hisoblanadi.
Vodorod zaharli emas, rangsiz, eng yengil gaz hisoblanadi. Atmosfera bosimida 0
0
S haroratda
vodorod zichligi 0,09 kg/m
3
vodorodning havo bilan portlash chegarasi (hajmiy foizda) pastki
chegarasi – 4%, yuqori chegarasi – 75% ni tashkil etadi.
Vodorod qiyin eriydigan gazlar jumlasiga kiradi, ya’ni moy, yog‘ va yog‘ kislotalarida erish
harorat va bosim ko‘tarilishi bilan oshadi.
Gidrogenlashga vodorodninig nazariy sarf miqdori V
t
(m
3
/t yog‘da) quyidagi formula bilan
ifodalanadi.
V
t
= 0,8825 (Y.S
b
– Y.S
0
)
Y.S
b
va Y.S
0
– gidrogenlanlanayotgan yog‘ning boshlang‘ich va oxirigi yod sonlari .
Korxonalarda salomas ishlab chiqarishda vodorodning sarf miqdori ancha ko‘proq bo‘ladi,
chunki vodorodning ma’lum miqdori gidrogenizatsiya uskunalarini davriy ravishda tozalash
jarayonida ancha miqdori atmosferaga chiqib ketadi, xamda kommunikatsiya, uskunalari zich
mahkamlanmaganligi va salomas bilan ham yo‘qotiladi.
Amaliy vodorodning sarf miqdori V
f
(m
3
/t yog‘)ga teng
Ozuqa salomasi ishlab chiqarishda
V
f
= (0,95 ÷ 1,1) (Y.S
b
– Y.S
o
),
Texnik salomas ishlab chiqarishda
V
f
= (1,05 – 1,2(Y.S
b
– Y.S
o
)
Dostları ilə paylaş: